معرفی رشته هوشبری

معرفی کارشناسی پیوسته هوشبری

اتاق عمل و جراحی چیست؟ هوشبری چیست؟ مهندس هوشبری کیست؟ کارشناس هوشبری چه وظایفی دارد؟ آیا مهندس هوشبری می تواند به طور خصوصی کار کند؟ دوره کارشناسی هوشبری چند سال است؟ دروس رشته هوشبری چیست؟ تفاوت رشته هوشبری با تکنولوژیست جراحی چیست؟ چه کسانی می توانند وظایف هوشبری را انجام دهند؟ اینها سئوالاتی است که در این وبلاگ پاسخ داده می شود. در این مقاله به این سئوال می پردازیم: رشته هوشبری چیست؟

تعریف و هدف مقطع کارشناسی هوشبری

دوره کارشناسی هوشبری یکی از دوره‏های آموزش عالی (از شاخه‏ های پیراپزشکی) است و هدف آن تربیت نیروی انسانی کارآمدی است که هر 1 یا 2 نفر از آنها بتوانند به عنوان دستیار یک متخصص بیهوشی و زیر نظر وی در اتاق عمل انجام وظیفه نمایند.

ادامه تحصیل فارغ‏التحصیلان کارشناسی بیهوشی در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های آموزش هوشبری، پرستاری، آناتومی، فیزیولوژی و دیگر زیر شاخه های علوم پزشکی امکان پذیر است، اگر که در هر یک از رشته های کارشناسی ارشد مذکور پذیرفته شوند. در اینصورت شرح وظایف فرد تغییر یافته و از رشته هوشبری خارج می گردد (ادامه تحصیل در این رشته تا دکترای بیهوشی امکان پذیر نمی باشد)

با توجه به توسعه و گسترش دامنه علوم مربوط به بیهوشی، رشته کارشناسی هوشبری با تاکید بر یادگیری فعالانه، نوآوری، کسب اطلاعات و مهارت های بالینی جدید و مراقبت از بیماران به مطلوبترین شکل ممکن تاسیس شد.

این دوره یکی از دوره‏های آموزش عالی (از شاخه‏های پیراپزشکی) است که دانشجویان طی دوره آموزشی با اصول جدید، روشها، تجهیزات و وسایل مورد استفاده در مراقبت از بیمار بیهوش در اعمال جراحی عمومی، خصصی و همچنین بخشهای مراقبت ویژه و اورژانسها آشنا شده و نحوه مراقبت از بیماران در مراحل مختلف بیهوشی را به صورت نظری و عملی فرا می گیرند.

ضرورت و اهمیت رشته هوشبری

با توجه به تعدد اعمال جراحی و به منظور کمک به متخصصین هوشبری، تشکیل دوره کاردانی و کارشناسی هوشبری و تربیت افرادی کاردان و کارشناس در این زمینه و بکار گماردن آنها در بخشهای هوشبری زیر نظر متخصصان این رشته می‏تواند به استفاده بهینه از کار متخصصان بیهوشی بیانجامد.

امروزه پیشرفت تکنولوژی و رویه های درمانی و تصحیحی، افزایش جراحی های روزانه و سرپایی موجب افزایش تقاضای متخصصان بیهوشی و دستیاران آنها شده است. به همین دلیل نقش کارشناس هوشبری پر رنگ تر شده و ظرفیت پذیرش آن در دانشگاههای سراسر دنیا افزایش یافته است.

طول دوره و واحدهای درسی هوشبری

متوسط طول دوره کارشناسی هوشبری 4 سال و نظام آموزشی آن مطابق آئین ‏نامه آموزشی مراکز آموزش عالی مصوب ستاد انقلاب فرهنگی است. تعداد کل واحدهای درسی دوره کارشناسی 134 واحد به شرح ذیل می باشد:

دروس عمومی :26 واحد
دروس پایه : 41 واحد
دروس تخصصی: 33 واحد
کارآموزی :18واحد
کارآموزی در عرصه :16 واحد

دروس تخصصی رشته هوشبری عبارتند از:

آناتومی 1 – فیزیولوژی 1 – فیزیک هوشبری – بیوشیمی -روانشناسی – کاربرد رایانه – نشانه شناسی و معاینات بالینی – اصول کمک های اولیه – فیزیو پاتولوژی – فوریت های پزشکی – مدیریت در بیهوشی – روش بیهوشی 1 – روش بیهوشی 3 – اصول مراقبت های ویژه – آشنایی با بیماری های داخلی و جراحی – اخلاق حرفه ای در هوشبری – کارآموزی 1 – کار آموزی 3 – کار آموزی 4 – آناتومی 2 – فیزیولوژی 2 – میکروب شناسی و استریلیزاسیون – ایمونولوژی – واژه شناسی پزشکی – آمار زیستی و روش تحقیق – اصول پایه داروشناسی – اصول پرستاری و کار در اتاق عمل – خون شناسی و انتقال خون – زبان تخصصی – اصول بیهوشی – روش بیهوشی 2 – مراقبت های پس از بیهوشی – اصول و روش های اداره درد – داروشناسی اختصاصی- کارآموزی پرستاری – کار آموزی 2

وظایف حرفه‌ای دانش آموختگان مقطع کارشناسی بیهوشی (هوشبری)

نقش مراقبتی

الف) شناخت وضعیت عمومی بیمار و اقدامات مراقبتی قبل از بیهوشی:

آگاهی از پرونده، وضعیت و سوابق پزشکی بیمار
همکاری با متخصص بیهوشی در آزمایش دستگاهها، تجهیزات مربوط به بیهوشی و آماده کردن لوازم، وسایل و داروهای موردنیاز و اطمینان یافتن از کارایی آنها
همکاری با پزشک در برقراری راه وریدی محیطی مطمئن و مناسب
همکاری با پزشک در اتصال دستگاههای مختلف پایش به بیمار
همکاری با پزشک در کنترل و ثبت علائم حیاتی بیمار
همکاری در قرار دادن بیمار در وضعیت‌های مناسب (Position)، بدون خطر و متناسب با نوع عمل جراحی

ب) مراقبت از بیمار حین بیهوشی

مشارکت در پایش مداوم علائم حیاتی و سیستم‌های بدن بیمار و گزارش موارد غیرطبیعی به متخصص بیهوشی
کمک به متخصص بیهوشی در کنترل و ثبت میزان جذب و دفع مایعات
مشارکت در کنترل و پیشگیری از انتقال و انتشار عفونت‌ها حین جراحی و بیهوشی
مشارکت در محافظت بیمار از نظر بروز عوارض احتمالی
کمک به متخصص بیهوشی در پیشگیری از آسیب‌های احتمالی به اعضاء بدن (خراش قرنیه، سوختگی با وسایل برقی، فشار وارده به اعصاب محیطی و…)
کمک به متخصص بیهوشی در برقراری راه هوایی مناسب توسط وسایل و لوله‌های گوناگون موجود برحسب نیاز
مشارکت در ارزیابی عملکرد دستگاهها و تجهیزات مربوطه با نظر متخصص بیهوشی
کمک در ثبت و نگهداری برگه‌های مربوط به هوشبری با نظر متخصص بیهوشی
کنترل و توجه به نکات ایمنی بخش بیهوشی و اتاق عمل با نظر متخصص بیهوشی

ج) مراقبت از بیماران پس از بیهوشی

کمک به متخصص بیهوشی در هوش آوری بیماران
کمک در انتقال بیمار به PACU
استقرار در PACU و ارائه خدمات مراقبتی به بیماران بستری در آن
کنترل و ثبت علائم حیاتی و پایش سیستم‌های مختلف بدن بیمار تا هوشیاری کامل و گزارش و ثبت موارد غیر طبیعی
کنترل علائم هیپوکسی و گزارش موارد غیرطبیعی به متخصص بیهوشی
استفاده مؤثر از انواع وسایل اکسیژن درمانی، رطوبت‌سازها و… طبق دستور متخصص بیهوشی
مشارکت در انجام روشهای ایزولاسیون و کنترل عفونت
ثبت و بایگانی گزارشات مربوط به بیماران و هزینه‌های درمانی
مشارکت در تهیه، آماده سازی و نگهداری دستگاهها، تجهیزات، وسایل و سایر امکانات موردنیاز PACU
رعایت نکات ایمنی مربوط به PACU
مشارکت در اقدامات مربوط به ترخیص بیمار از PACU تحت نظر متخصص بیهوشی

د) نقش مراقبتی در سرویس درد حاد:

در پذیرش و آماده سازی بیمار جهت اقدامات درمانی تحت نظر متخصص بیهوشی مشارکت نماید.
در آماده سازی و نگهداری وسایل، تجهیزات و داروها در سرویس درد حاد مشارکت نماید.
در انجام روش های کنترل درد حاد به متخصص بیهوشی کمک نماید.
آشنایی با عوارض کنترل سرویس درد حاد و اطلاع به متخصص بیهوشی جهت درمان.
در ترخیص بیمار از سرویس درد حاد تحت نظارت متخصص بیهوشی همکاری نماید.

همچنین دانش آموختگان کارشناسی هوشبری به عنوان عضو تیم احیا (CPCR) و تحت نظر متخصص بیهوشی در زمینه برقراری و اداره راه هوایی و سایر وظایف محوله ایفای نقش می‌نمایند.

نقش ارتباطی:

ارتباط با متخصصین بیهوشی، اعضاء تیم جراحی، کارکنان اتاق عمل، دانشجویان و…
ارتباط با واحدهای مرتبط با اتاق عمل مثل آزمایشگاه، بانک خون، رادیولوژی، مهندسی پزشکی و…
ارتباط با واحد پرستاری و سیستم اداری بیمارستان

ادامه تحصیل رشته هوشبری در مقاطع بالاتر

تا سال 1398 در رشته هوشبری مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا وجود نداشت و دانش آموختگان کارشناسی رشته هوشبری می توانستند برای ادامه تحصیل در مقاطع بالا تر در بعضی زیرشاخه های رشته علوم پزشکی شامل مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)، مهندسی پزشکی (زیست مواد)، اپیدمیولوژی، ارزیابی فناوری سلامت، اقتصاد بهداشت، انفورماتیک پزشکی، ارگونومی، آمار زیستی، آموزش بهداشت، پرستاری مراقبت های ویژه، پرستاری مراقبت های ویژه نوزادان، تکنولوژی گردش خون، علوم بهداشتی در تغذیه، فناوری اطلاعات سلامت، فیزیولوژی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی، نانوتکنولوژی پزشکی، زیست فناوری پزشکی، رفاه اجتماعی، تاریخ علوم پزشکی، آموزش پزشکی، اتاق عمل، ژورنالیسم پزشکی، تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی، و برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی ادامه تحصیل دهند. اما بالاخره بعد از کش و قوس های فراوان، رشته آموزش هوشبری به رشته های کنکور ارشد وزارت بهداشت اضافه شد. آزمون رشته آموزش هوشبری قرار بود برای اولین بار در کنکور ارشد وزارت بهداشت 99، برگزار شود که انگاری این اتفاق فعلا نیافتاده است. هرچند با توجه به تقاضای بالای بازار کار این رشته بخصوص در محیط های جراحی سرپایی و روزانه این اتفاق خواهد افتاد، اما چالش های پیش رو در رشته هوشبری بایستی بتدریج مرتفع شود.

منابع آزمون ارشد هوشبری

دروس و ضرایب آزمون کارشناسی ارشد هوشبری شامل اصول و روش های بیهوشی (ضریب 3)، بیهوشی و بیماری های همراه (ضریب 2)، داروشناسی اختصاصی هوشبری (ضریب 2)، مراقبت های ویژه (ضریب 1) ، مبانی آموزش پزشکی (ضریب 2) و فیزیولوژی (ضریب2) است. البته زبان هم به عنوان یکی دیگر از مواد امتحانی در کنکور ارشد این رشته است که همچون سایر رشته های علوم پزشکی ضریب آن 3 می باشد.

منابع کنکور ارشد هوشبری اعلام شده از سوی وزارت بهداشت به شرح زیر است. منابع آزمون ورودی کارشناسی ارشد آموزش هوشبری عبارتند از:

برای دانلود رایگان کتاب های منبع آزمون ورودی کارشناسی ارشد آموزش هوشبری، روی لینک نام کتاب کلیک کنید و بعد از مطالعه جزئیات کتاب، در صورت لزوم دکمه دانلود کتاب را در پایان مقاله مربوطه کلیک کنید.

فیزیولوژی:

Hall J., Hall M., Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology, Elsevier. Latest Edition.

اصول و روش های بیهوشی:

Pardo M., Miller R.D., Basics of Anesthesia, Churchill Livingstone. Latest Edition.
Nagelhout J.J. and Elisha S., Nurse Anesthesia, Elsevier / Latest Edition.
Nagelhout J.J., Plaus K., Hand book of Nurse Anesthesia, Sunders. Latest Edition

بیهوشی و بیماری های همراه

Pardo M., Miller R.D., Basics of Anesthesia, Churchill Livingstone. Latest Edition.
Nagelhout J.J. and Elisha S., Nurse Anesthesia, Elsevier / Latest Edition.
Hines R.L., Marschall K.E., Stoelting’s Anesthesia and Co-Existing Disease, Elsevier. Latest Edition.

داروشناسی اختصاصی هوشبری

Nagelhout J.J. and Elisha S., Nurse Anesthesia, Elsevier / Latest Edition.
Pardo M., Miller R.D., Basics of Anesthesia, Churchill Livingstone. Latest Edition.

مراقبت های ویژه:

Paul L.M., Marino’s The ICU Book, Wolters Kluwer. Latest Edition.

مبانی آموزش پزشکی:

مقدمات مديريت آموزش، دكتر علي علاقه بند (ويرايش ششم) سال 1394 انتشارات روان فصل 1 الی 12
اندازه گيري، سنجش و ارزشيابي آموزشي، دكتر علي اكبر سيف ویراست هفتم سال 96 انتشارات دوران فصل اول و دوم