تعریف شنوایی سنجی
شنوایی شناسی (Audiology) یا شنوایی سنجی (Audiometry) یک اصطلاح پزشکی به معنی آزمون شنوایی است و یک رشته تحصیلی دانشگاهی زیر گروه پزشکی و پیراپزشکی است. در شنوایی سنجی وجود هر گونه مشکل در مکانیسم های مختلفی که به ما امکان شنیدن صداها را میدهد بررسی می شود. بنابراین رشته شنوایی سنجی با عملکرد گوش خارجی تا عصب شنوایی سرکار دارد.
کار کارشناس رشته شنوایی سنجی چیست؟
شنوایی‌شناسی یا ادیومتری (Audiometry)، علم شناخت و مطالعه شنوایی و اختلالات آن و یکی از رشته های گروه علوم پزشکی است که در مقطع کارشناسی (undergraduate) ارائه می شود. کار اصلی کارشناس رشته شنوایی سنجی علاوه بر کار به عنوان تکنسین اندازه گیری حدت شنوایی و انجام تست شنوایی سنجی؛ آموزش دادن و مشاوره به خانواده ها و فرد دارای مشکل شنوایی است. طراحی و اجرای برنامه های حفاظت شنوایی برای کارخانه ها و مراکز صنعتی و اجرای برنامه های غربالگری نوزادان و دانش آموزان. کارشناس شنوایی سنجی با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی، روانشناس، متخصص مغز و اعصاب، متخصص اطفال و گفتار درمانگر از نظر کاری ارتباط دارد.
مقاطع تحصیلی شنوایی سنجی
شنوایی سنجی به صورت کارشناسی و کارشناسی ارشد ناپیوسته ارائه می شود. امکان ادامه تحصیل برای رشته شنوایی سنجی تا مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد. اگر کسی بخواهد خصوصی فعالیت کند، می تواند مجوز تاسیس دفترکار شنوایی سنجی بگیرد. در حال حاضر گرفتن مجوز دفتر شنوایی سنجی مستلزم مدرک کارشناسی ارشد نیست.
شنوایی‌شناسی یا ادیولوژی (Audiology)، یکی از رشته های گروه علوم پزشکی است که با علم شناخت و مطالعه شنوایی و اختلالات آن ارتباط دارد و در بعضی از کشورها زیر مجموعه رشته اختلالات ارتباطی و زبان محسوب می شود. در حال حاضر امکان تحصیل در این رشته در مقطع دکتری در ایران وجود ندارد. طول دوره تحصیل مقطع کارشناسی این رشته 4 سال است و تسلط به زبان انگلیسی نیز از عوامل پیشرفت دانشجویان در این رشته می باشد.
رشته شنوایی سنجی در مقطع کارشناسی شامل 130 واحد درسی است که 22 واحد مربوط به دروس عمومی،24 واحد دروس پایه،62 واحد دروس اختصاصی و 22 واحد نیز به دروس کار آموزی در عرصه اختصاص دارد. آگاهی از تفاوت شنوایی سنجی و شنوایی شناسی مهم است. توجه داشته باشید که شنوایی سنجی در حیقت بخشی از شنوایی شناسی محسوب می شود. هر دوی این عناوین زیرمجموعه اختلالات ارتباطی و زبانی است که شامل شنوایی شناسی، شنوایی سنجی، اختلالات ارتباطی، اختلالات زبان و آواشناسی است. در مجموع رشته شنوایی‌شناسی سه شاخه اصلی دارد که به شرح زیر می باشد:
شنوایی شناسی تشخیصی (Diagnostic Audiology): این شاخه از رشته شنوایی شناسی به بررسی و شناخت سیستم شنوایی و تعادل و تشخیص ضایعات آن می پردازد و سپس نتیجه را به پزشک گزارش می دهد.
شنوایی شناسی توانبخشی (Audiologic Rehabilitation): در این شاخه فارغ اتحصیلان می توانند به تعیین و تجویز و همچنین ارزیابی مشخصات الکترو آکوستیکی و نوع سمعک و قالب مورد نیاز هر فردی که مشکل شنوایی دارد بپردازند و لب‌خوانی و گفتار خوانی را به افراد کم شنوا یا ناشنوایان آموزش دهند. توانبخشی در سه سطح کودکان، بزرگسالان و سالمندان برنامه ریزی و اجرا می شود.
شنوایی شناسی حفاظت و پیشگیری (Preventive Audiology): در این شاخه به منظور به حداقل رساندن خسارت های ناشی از آلودگی صوتی با استفاده از آزمون غربالگری و نیز مشاوره و اجرای برنامه‌های حفاظت شنوایی آلودگی های صوتی کارخانجات و مراکز پر سر و صدا را مورد بررسی قرار می دهند. کارشناسان بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای نیز در این رسته فعالیت دارند.
شنوایی سنجی به عنوان یکی از رشته های نوین پیراپزشکی یکی از رشته های پرطرفدار است و با برقراری ارتباط، جوهره تجربه انسانی سرکار دارد. کم شنوایی مانعی نامرئی در برقراری ارتباط است و در واقع شنوایی یکی از مهم ترین حواس پنجگانه بشر به شمار می‌رود که در کار و زندگی بشر تاثیر مهمی دارد.
رشته شنوایی‌شناسی در ایران یک رشته نوپا است، بیشتر کتب درسی آن به زبان انگلیسی می‌باشد و در نتیجه پیشرفت تحصیلی دانشجوی شنوایی‌شناسی منوط به تسلط به زبان انگلیسی است. در ضمن دانشجوی این رشته باید به علم فیزیک بخصوص فیزیک صوت علاقه‌مند باشد چون درس فیزیک یکی از دروس پایه این رشته می‌باشد.
در ادامه برنامه درسی (سرفصل) و تعداد واحد های رشته های ارشد شنوایی شناسی (به منظور ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر آموزش عالی) ارایه می شود.
سر فصل دروس شنوایی شناسی و تعداد واحدها:
- تعداد کل واحدها : 130 واحد
- دروس عمومی : 22 واحد
- دروس پایه: 24 واحد
- دروس اختصاصی : 62 واحد
- دروس کار آموزی در عرصه : 22 واحد
رشته های ارشد شنوایی شناسی
فارغ التحصیلان کارشناسی شنوایی شناسی می توانند در رشته های زیر در مقطع ارشد ادامه تحصیل دهند. لیست کامل به روز این رشته ها را می توانید در دفترچه سازمان سنجش و آموزش کشور پیگیری کنید:
- آمار زیستی
- اپیدمیولوژی
- ارزیابی فناوری سلامت
- اقتصاد بهداشت
- انفورماتیک پزشکی
- مدیریت توانبخشی
- رشته زیست فناوری پزشکی
- شنوایی شناسی
- فناوری اطلاعات سلامت
- کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- مهندسی پزشکی (زیست مواد)
- نانوتکنولوژی پزشکی
- رفاه اجتماعی
- تاریخ علوم پزشکی
- آموزش پزشکی
- برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
- سلامت سالمندی
- علوم تشریحی
- فیزیولوژی
- ژورنالیسم پزشکی
- تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
توانایی‌های لازم متخصص شنوایی شناسی
دقت، لازمه رشته شنوايی شناسی است. چرا که اگر یک شنوایی‌شناس، آزمایش‌های مورد نیاز را به دقت انجام ندهد، حتی می‌تواند باعث یک عمل جراحی بی‌دلیل شود. همچنین دانشجوی شنوایی‌شناسی باید به علم فیزیک علاقه‌مند باشد و به علوم تشریح و فیزیولوژی به ویژه در زمینه شنوایی احاطه داشته باشد.
یکی از حیطه های پر بحث شنوایی شناسی در کشورهای جهان مسئله برقراری ارتباط (Communication) است. از آنجایی که شنوایی یکی از عناصر حیاتی برقراری ارتباط است، متخصص شنوایی شناسی بایستی در تکنیک ها و علوم ارتباطی نیز اطلاعات کافی داشته باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
متخصص شنوایی شناسی و شنوایی سنجی می تواند علاوه بر کار در سیستم مراقبت سلامت رسمی و دولتی، به طور خصوصی فعالیت کند و در دفتر کار خود به بررسی و شناخت شنوایی بیماران و شنوایی سنجی بپردازد. امکان فعالیت خصوصی موجب شده این رشته موقعیت شغلی خوبی داشته و بین داوطلبان ورود به دانشگاه پر طرفدار باشد.
فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در زمينه‌هاي زير مشغول بكار شوند:
- فعاليت در مراكز شنوائي شناسي خصوصي، دولتي، و مراكز دانشگاهي، بيمارستانها، درمانگاهها و مجتمع‌هاي توانبخشي
- كارخانه‌ها و مراكز صنعتي جهت ارزيابي صوت، اثرات و پيشگيري
- مدارس (عادي و استثنائي)
- خانه‌هاي بهداشت
- تأسيس و دريافت مجوز كلينيكهاي خصوصي و مؤسسات شنوائي شناسي با همكاري مسؤلين فني
- فعاليت در زمينه‌هاي آموزشي در دانشگاهها و مراكز تربيت معلم
- فعاليت در زمينه‌هاي تحقيقاتي در مؤسسات مربوطه
- مراكز مشاوره وابسته به سازمان بهزيستي و نظاير آن
وظایف متخصص شنوایی شناسی
یک متخصص شنوایی شناسی و شنوایی سنجی می تواند اقدامات زیر را انجام دهد:
- انجام آزمايش‌هاي تكميلي و تشخيص محل ضايعه در سيستم شنوائي
- تعيين و تجويز و ارزيابي مشخصات الكتروآكوستيكي و نوع سمعك و قالب مورد نياز هر فرد داراي مشكل شنوائي
- تشخيص كم شنوائي بر اساس آزمايش‌هاي انجام شده و تهيه گزارش اديولوژيك و ارجاع به متخصص
- تدريس براي افرادي كه به نوعي نياز به اطلاعات اين رشته دارند
- همكاري با ساير متخصصين در زمينه‌هاي شنوائي و تكلم براي حفظ ارتباط معلول با جامعه و اطرافيان
- تحقيق و بررسي در زمينه‌هاي شنوائي
- مشخص كردن عيب دستگاههاي شنوائي و در صورت امكان، كمك به رفع آن
- مشاوره با معلولين شنوائي و والدين آنها جهت ارتباط بهتر با اطرافيان و ارائه توصيه‌هاي لازم
- ارائه طرح و برنامه ريزي‌هاي لازم در زمينه‌هاي مربوط به شنوائي و تكلم
سیلابوس رشته شنوایی سنجی: مقطع کارشناسی
دروس پایه
فیزیک عمومی، میکروبیولوژی، تشریح و فیزیولوژی عمومی، تشریح و فیزیولوژی سرو گردن و گوش و حلق و بینی، تشریح و فیزیولوژی مغز و اعصاب، ژنتیک پزشکی، روانشناسی عمومی، بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی عمومی، بهداشت عمومی، کمک‌های اولیه، بیوشیمی، فارماکولوژی، مبانی علم گفتار، روش تحقیق، آواشناسی، اصطلاحات پزشکی، اصول توانبخشی، اکوستیک.
دروس تخصصی:
مبانی علم شنوایی، ارزیابی پایه شنوایی، آناتومی و فیزیولوژی دستگاه شنوایی و تعادل، بیماری‌های گوش و روش‌های درمان آن، رشد طبیعی گفتار و زبان و اختلالات آن، ارزیابی تکمیلی شنوایی، بیماری‌های مغز و اعصاب، سایکو اکوستیک، ایمیتانس ادیومتری، رادیولوژی سر و گردن، شنوایی شناسی تشخیصی، فیزیوپاتولوژی اختلالات شنوایی و تعادل، اختلالات ارتباطی افراد کم‌شنوا، تجویز و ارزیابی سمعک و سایر وسایل کمک‌شنوایی، بیماری‌های اطفال، مبانی آزمون‌های الکتروفیزیولوژیک، روش‌های توانبخشی، تربیت شنوایی، مدیریت در شنوایی شناسی، الکترونیک در تجهیزات شنوایی، روانشناسی مبتلایان به کم‌شنوایی، نویز و حفاظت شنوایی، زبان تخصصی، سمینار شنوایی، پروژه، کارآموزی.
معرفی کارشناسی شنوایی سنجی: تاریخچه
تاریخ پیدایش رشته شنوایی سنجی را می توان به جنگ های جهانی نسبت داد. بعد از جنگ جهانی سربازانی که بعد از جنگ دچار مشکل شنوایی می شدند به پزشکان مراجعه می کردند و به دنبال درمان آن بودند. همین موضوع سبب شد تا به تدریج رشته شنوایی سنجی به صورت در مراکز علمی سراسر جهان گسترش یابد.
در سال 1352 برای اولین بار رشته شنوایی سنجی در دانشگاه شهید بهشتی تاسیس شد. در سال 1355 دانشکده علوم توانبخشی برای اولین بار در رشته شنوایی سنجی، دانشجویان را پذیرفت و به تدریج به دانشگاه های دیگر (9 دانشگاه) گسترش یافت. مقطع کارشناسی ارشد این رشته نیز در سال 1371 راه اندازی شد.
معرفی کارشناسی شنوایی سنجی: تعریف
شنوایی سنجی چیست و ادیومتریست کیست؟ رشته شنوایی سنجی یا ادیومتری رشته ای نوظهور است که در آن به دانشجویان شنوایی سنجی آموخته می شود وظایف ادیومتریست را به خوبی انجام دهد. شنوایی سنجی زیر مجموعه علوم پزشکی است و وظیفه آن مراقبت از شنوایی و سلامت گوش و کشف و درمان اختلالات شنوایی است.
ادیومتریست کسی است که به ارزیابی و تشخیص اختلالات شنوایی و تعادل، پیشگیری و مراقبت از شنوایی (در برخی از مراکز و کارخانجات که ممکن است به شنوایی کارکنان آسیب بزند)، توانبخشی شنوایی، و آموزش به افراد کم شنوا (مثل نحوه استفاده از سمعک) می پردازد. او با استفاده از ابزار شنوایی سنج می کوشد تا با بررسی میزان شنوایی مراجع بکوشد تا خسارات کم شنوایی یا ناشنوایی را به حداقل برساند.
معرفی کارشناسی شنوایی سنجی: شرح وظایف
- تهیه گزارشات لازم برای پزشک معالج
- قالب گیری و ساخت قالب گوش و سمعک
- انجام برنامه های غربالگری شنوایی نوزادان، خردسالان، و کودکان در سنین مدرسه
- پیشگیری از آسیب شنوایی، حفاظت شنوایی
- انجام آزمایش های تکمیلی و تشخیص محل ضایعه در سیستم شنوایی
- تشخیص عیب و رفع دستگاه های شنوائی (مثل اریومتری، امیدانس، سمعک، و …)
- برنامه ریزی و انجام غربالگری در جمعیت هایی نظیر مراکز کارگاهی، نظامی، اردوگاه ها، و … و ارائه مشاوره شنوایی شناسی در این حیطه
- آگاه سازی و آموزش عمومی درباره عوامل تاثیرگذار بر ایجاد اختلالات و آسیب های شنوایی و تعادل مانند: ازدواج فامیلی، انواع آلاینده ها، و …
- انجام معاینات بالینی و آزمون های رفتاری و فیزیولوژیک (مثل ایمیتانس ادیومتری) برای بررسی عملکرد شنوایی در کودکان و بزرگسالان و تفسیر نتایج آن ها و ارائه مشاوره شنوایی شناسی دراین حیطه
- ارزیابی وزوز و توانبخشی آن با استفاده از انواع روش های غیردارویی و غیر جراحی
- انتخاب، تجویز، ارزیابی، فیتینگ، کمک به سازگاری و توزیع وسایل شنوایی و ارتباطی فردی و گروهی به منظور تقویت صداها و پیشگیری به موقع از عوارض سوءآسیب های شنوایی
- اجرای برنامه های توانبخشی ادیومتریک شامل گفتارخوانی، رشد مهارت های شنیداری، رشد زبان
- انجام توانبخشی برای افراد کاشت پروتز شده
معرفی کارشناسی شنوایی سنجی: تجهیزات سنجش و اندازه گیری
- تست ادیومتری
- تست تیمپانومتری و آکوستیک رفلکس
- تست ETF
- تست OAE
- تست ABR
- سمعک قابل کاشت استخوانی BAHA
- تست کورتیکال شنوایی
- تست ASSR
- تست ECOGH
- تست VEMP
- سمعک
کتاب های مرجع رشته شنوایی سنجی
همانطور که اطلاع دارید، رشته های پزشکی و پیراپزشکی در سراسر جهان جزء علوم وارداتی محسوب می شود و اطلاعات، محتوا، مقالات و اسناد و کتب مرتبط با رشته های پزشکی و پیراپزشکی در سراسر جهان به اشتراک گذاشته می شود.
از سوی دیگر کتاب ها و مطالب رشته های پزشکی و پیراپزشکی و از جمله رشته شنوایی سنجی دارای تاریخ مصرف است و معمولا هر 4 سال یکبار ویرایش جدیدی از کتاب به بازار عرضه می شود.
این دو نکته موجب شده که اکثریت کتاب ها و محتوای مورد استفاده در تدریس و آموزش رشته شنوایی سنجی و شنوایی شناسی وارداتی باشد و تقریبا همه کتاب ها و مقالات به زبان انگلیسی است. یکی از ملزومات تحصیل در رشته شنوایی سنجی آشنایی کافی با زبان انگلیسی برای سهولت مطالعه و درک مطالب علمی رشته است.
در لینک زیر مجموعه ای از جدیدترین کتاب های رشته شنوایی سنجی و رشته های مرتبط از قبیل گفتار درمانی، اختلالات ارتباطی، اختلالات زبان و گویشی، آواشناسی، آناتومی و فیزیولوژی سیستم های سروگردن ارائه شده است. می توانید این کتاب ها را در نسخه اورجینال دانلود و مطالعه نمایید و یا ترجمه آن را سفارش دهید.