ژانرهای ترجمه پزشکی – برگه اطلاعات بیمار

مقدمه ای بر انواع ژانر ترجمه پزشکی رایج

همانطور که دیدیم ارتباطات پزشکی کتبی در زمینه های رسمی از طریق ژانرهای کاملاً تثبیت شده و مدون انجام می شود. پژوهش در ژانرهای پزشکی و آشنایی با همه آنها (هدف ارتباطی آنها، موقعیت هایی که در آن استفاده می شوند، انگیزه ها و انتظارات طرفین ارتباط، ساختار و فرم معمول آنها) همگی از عوامل کلیدی موفقیت در ترجمه پزشکی است. در این بخش به برخی از ژانرهای محتوای پزشکی می پردازیم که نمونه هایی از ژانرهایی هستند که مترجم پزشکی معمولاً در عملکرد حرفه ای خود با آنها مواجه می شود. به طور خاص ما به موارد زیر می پردازیم: برگه اطلاعات بیماران، رضایت نامه آگاهانه، جزوه اطلاعات بیمار، خلاصه مشخصات محصول، راهنمای کلینیکی، گزارش موردی، مقاله مروری، رویه های عملیاتی استاندارد، پروتکل کارآزمایی های بالینی و تبلیغات.

مترجم متن پزشکی و بخصوص مترجم کتاب پزشکی بایستی با ژانرهای محتوای پزشکی آشنا باشد تا بتواند بطور موفقیت آمیزی محتوای سفارش ترجمه تخصصی پزشکی را براساس استانداردها و ساختار مدون و متداول ژانر آن ترجمه نماید. در مجموعه پست های کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک در ادامه به ژانرهای زیر می پردازیم و با جزئیات هر یک از ژانرها را بحث می کنیم.

در مجموعه مقالات ارائه شده در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک به ترتیب ژانرهای زیر بحث و بررسی خواهد شد:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)
• دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)
• برگه اطلاعات بیماران (FSP)

آموزش بیمار یکی از عوامل مهم نه تنها در کنترل و غلبه بر یک بیماری یا یک اختلال خاص است، بلکه در پیشگیری از بیماری ها و اختلالات نیز نقش مهمی دارد. بطور سنتی تنها منبع اطلاعاتی بیماران پزشکانی بوده است که در چارچوب اتاق مشاوره یا مطب به آنها اطلاع رسانی می کرده است. اما مروزه دیگر چنین نیست. در عصر اینترنت و دمکراتیک شدن دانش پزشکی، بیماران به اطلاعات با کیفیت زیاد و متنوعی در مورد بیماری خود دسترسی دارند. آگاهی کافی آنها را قادر می سازد تا در سلامت و تندرستی خود سهیم باشند.

برگه اطلاعات بیمار (FSP) که به آن “جزوه بیمار”، “بروشور اطلاعات بیمار” و “بروشور بیمار” نیز گفته می شود؛ معمولاً توسط سازمان یا مرکز بهداشت و درمان صادر می شود که می تواند یک نهاد دولتی محلی، ملی یا بین المللی، انجمن بیماران، یک انجمن حرفه ای، یک پژوهشکده، بیمارستان یا جامعه پزشکی باشد. هدف فراهم کردن اطلاعات مهم اصلی و مرتبط در مورد بیماری یا اختلال و شرایط خاص (اطلاعات صحیح و قابل درک در مورد علائم، علل، درمان و موارد مشابه دارو یا رویه های تشخیصی و درمانی) و قرار دادن آن در اختیار بیماران است.

برگه اطلاعات بیمار (FSP) به طور معمول توسط متخصصان مراقبت سلامت به گونه ای نوشته می شود که بیماران و نزدیکان آنها بتوانند محتوای متن را براحتی درک کرده و بفهمند. اطلاعات درج شده در برگه های FSP معمولاً از منابع اطلاعاتی پزشکی بسیار معتبر و پایا و مدون از قبیل کتاب های مرجع بالینی، رساله ها، مقاله های پژوهشی و مروری، کتب درسی پزشکی کسب می شود. به عبارت دیگر، FSP ها خلاصه سازی، هنجار سازی و سازگار با زمینه سازی محتوای متعلق به ژانرهای تخصصی تر است. همانطور که در پست های قبلی سلسله مراتب کاربردی ژانرهای پزشکی (Vihla، ۱۹۹۹، ص۱۲۸) بحث شد، FSP ها در فضای ارتباطی”توزیع خارج از حرفه”قرار می گیرند.

FSP ها اطلاعات را به روشی ساده و خواندنی و مختصر ارائه می دهند. از این رو عناوین بخشهای مختلف به طور موجز مهمترین جنبه های بیماری را بیان می کنند. برگه اطلاعات بیمار بصورت سلسله مراتبی سازماندهی می شود، از ابتدایی ترین مطالب همانند تعریف بیماری و دلایل آن شروع شده و با ارائه جدیدترین تحقیقات انجام شده و تشریح برخی از یافته های منتشر شده در ژورنال های تحقیقاتی بین المللی ادامه می یابد. برای آشنایی با بخش های معمول اکثر FSP ها مطالب ارائه شده در پست های بعدی تحت عنوان «ترکیب متن هدف» را بخوانید.

در برگه اطلاعات بیمار (FSP) جایی که استفاده از اصطلاحات و عبارات ترمینولوژیک لازم باشد، با توضیحات مفصل و قابل درک برای بیماران درج می شود؛ همانطور که مثال های زیر نشان می دهد:

• برخی از متخصصان معتقدند بهترین روش این است که بلافاصله آزمایش تشخیصی ویژه و اختصاصی انجام شود، همانند آندوسکوپی فوقانی (تستی که در آن بیمار لوله انعطاف پذیر نازکی را می بلعد یا پزشک با کمک بیمار وارد معده می کند. این لوله حاوی یک دوربین کوچک است که عکس هایی از معده را نشان می دهد).
• این بیماری هر از گاهی شعله ور شده و فعال می شود (عود می کند).
• یورتر (ureters) یا میزنای لوله هایی هستند که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند.

چند نمونه از محتوای این ژانر

در لینک های زیر نمونه هایی از متون متعلق به این ژانر را مشاهده می کنید. برخی از آنها را بخوانید تا با هدف ارتباطی، ساختار، انواع اطلاعات موجود در هر قسمت از ساختار، اصطلاحات، عبارات، سبک و قالب بندی و لحن این ژانر آشنا شوید.

• کرنر نیوز روم – برگه اطلاعاتی سازمان بهداشت جهانی
• کرنر اطلاعات بیمار وبسایت آپتودیت
• مرکز اطلاعات بیماران بریتانیای کبیر
• لیست برگه های اطلاعات بیمار سازمان پزشک خانواده آمریکا
• فایل های آموزش بیمار سازمان مدلاین پلاس

توجه داشته باشید که نیوز روم سازمان بهداشت جهانی برای کلیه بیماری ها برگه اطلاعات بیمار (FSP) به ترتیب حروف الفبا ارائه نموده است و می توان از آن برای مقاصد مختلف استفاده نمود.

تذکر در مورد تمرینات مربوط به ژانرهای ترجمه پزشکی:

برای درک گسترده تر و مفیدتر ژانر برگه اطلاعات بیمار (FSP)، نمونه هایی از آن را به زبان هدف خود پیدا کنید. همین کار را برای همه ژانرهای دیگر انجام دهید و نمونه هایی را جمع کنید تا در آینده بتوانید از آنها به عنوان متون موازی استفاده کنید.

تمرین ژانر: تبدیل دفترچه راهنمای پزشکان به برگه اطلاعات برای بیماران

1. به وبسایت شرکت داروسازی مرک بروید و متن مربوط به هپاتیت حاد ویروسی را با دقت بخوانید. اگر با مفاهیم و اصطلاحاتی که در این محتوا آمده است آشنا نیستید، تحقیقاتی انجام دهید.
2. تصمیم بگیرید که کدام اطلاعات این متن را برای درج در برگه اطلاعات بیماران انتخاب و ترجمه می کنید.
3. تصمیم بگیرید که چگونه می خواهید اصطلاحات تخصصی را ارائه دهید تا خواننده شما آنها را درک کند. برای کمک در این جبهه مقاله «اصطلاح زدایی (De-terminologizing) عبارات تخصصی پزشکی» را بخوانید که در ادامه کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک عرضه شده است.
4. حال مقاله «تغییر یا شیفت ژانر» را بخوانید و پیش نویس ترجمه متن پزشکی برگه اطلاعات بیمار را بر اساس آن انجام دهید.
5. با استفاده از متدولوژی پیشنهادی آن یک برگه FSP را به زبان هدف خود بنویسید. ساختاری را انتخاب کنید که به بهترین وجه نیازهای ارتباطی خواننده مورد نظر شما را مرتفع نماید. برای این منظور می توانید از اطلاعات مندرج در پست «مقایسه دو ساختار برگه های اطلاعاتی بیماران» که در ادامه کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک آمده است، استفاده کنید.

می توانید ژانرهای دیگر ترجمه متن پزشکی را که در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک عرضه شده است، از لینک های زیر مطالعه کنید:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)
• دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)