ژانرهای ترجمه پزشکی – رضایت نامه آگاهانه

مقدمه ای بر انواع ژانر ترجمه پزشکی رایج

همانطور که دیدیم ارتباطات پزشکی کتبی در زمینه های رسمی از طریق ژانرهای کاملاً تثبیت شده و مدون انجام می شود. پژوهش در ژانرهای پزشکی و آشنایی با همه آنها (هدف ارتباطی آنها، موقعیت هایی که در آن استفاده می شوند، انگیزه ها و انتظارات طرفین ارتباط، ساختار و فرم معمول آنها) همگی از عوامل کلیدی موفقیت در ترجمه پزشکی است. در این بخش به برخی از ژانرهای محتوای پزشکی می پردازیم که نمونه هایی از ژانرهایی هستند که مترجم پزشکی معمولاً در عملکرد حرفه ای خود با آنها مواجه می شود. به طور خاص ما به موارد زیر می پردازیم: برگه اطلاعات بیماران، رضایت نامه آگاهانه، جزوه اطلاعات بیمار، خلاصه مشخصات محصول، راهنمای کلینیکی، گزارش موردی، مقاله مروری، رویه های عملیاتی استاندارد، پروتکل کارآزمایی های بالینی و تبلیغات.

مترجم متن پزشکی و بخصوص مترجم کتاب پزشکی بایستی با ژانرهای محتوای پزشکی آشنا باشد تا بتواند بطور موفقیت آمیزی محتوای سفارش ترجمه تخصصی پزشکی را براساس استانداردها و ساختار مدون و متداول ژانر آن ترجمه نماید. در مجموعه پست های کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک در ادامه به ژانرهای زیر می پردازیم و با جزئیات هر یک از ژانرها را بحث می کنیم.

انواع ژانرهای ترجمه پزشکی

در مجموعه مقالات ارائه شده در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک به ترتیب ژانرهای زیر بحث و بررسی خواهد شد:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)
• دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)

رضایت آگاهانه (IC)

رضایت آگاهانه برای دو هدف اصلی تهیه می شود. از یک طرف برای بیان رضایت کتبی بیمار به انجام عمل جراحی یا رویه پزشکی یا دوره درمانی دیگری گرفته می شود، پس از اینکه پزشک فواید و خطرات احتمالی رویه مورد نظر و همچنین روش های درمانی جایگزین را برای بیمار شرح داد. مفهوم رضایت آگاهانه بر این اصل استوار است که پزشک وظیفه دارد اطلاعاتی که به بیمار برای تصمیم گیری منطقی در مورد درمان های خود کمک می کند را برای وی شرح داده و افشاء نماید. از سوی دیگر، رضایت نامه آگاهانه برای مشارکت در مطالعات بالینی لازم است.

آزمایشات انسانی یکی از جنبه های کلیدی پیشرفت تحقیقات پزشکی است. داروها، روش ها و تکنیک های درمانی جدید فقط در صورت قابل اعتبارسنجی کامل است که بر روی نمونه انسانی تست شود. هرچند در طول تاریخ اخیر آزمایشات انسانی از نظر اخلاقی مورد سوء استفاده قرار گرفته است. احکام دادگاه جنایات جنگی در نورنبرگ ۱۰ اصل معروف به قانون نورنبرگ (۱۹۴۷) را تعیین کرد که پزشکان بایستی هنگام انجام آزمایش روی نمونه های انسانی از آنها تبعیت نمایند. اصل اول این کد موارد زیر را بیان می کند:

رضایت داوطلبانه نمونه های انسانی بطور قاطع ضروری است. این بدان معنی است که شخص مذبور بایستی ظرفیت قانونی دادن رضایت را داشته باشد، باید در شرایط و موقعیتی باشد که بتواند بدون دخالت هر گونه اجبار، تقلب، فریب، فساد، تحمیل فشار بیش از حد یا سایر موارد تحریک کننده یا اجبار و با اراده و توان آزادانه و به اختیار خود و با درک کامل اطلاعات و مزایا و معایب تصمیم خود، به تصمیم گیری اقدام نماید. این قاعده بیان می دارد که قبل از قطعی شدن تصمیم نمونه برای شرکت در مطالعه بایستی با ماهیت، مدت، هدف، روش کار و شیوه اجرای مطالعه، تمامی مشکلات و تهدیدهای احتمالی که بطور منطقی می توان انتظار داشت، تاثیر مطالعه بر سلامت شخص؛ آشنا شده و آنها را کاملا درک کند. در این قانون ابراز شده است که مسئولیت و وظیفه اطمینان از کیفی بودن رضایت نامه آگاهانه به عهده شخصی یا نهادی است که آزمایش و مطالعه را طراحی، هدایت یا اجرا می کند. این یک وظیفه یا مسئولیت شخصی است و نمی توان آن را به دیگری تفویض کرده یا انتقال داد.

به همین ترتیب، یکی از اصول اساسی اعلامیه هلسینکی مصوب هجدهمین مجمع عمومی انجمن پزشکی جهانی (هلسینکی ، فنلاند ، ژوئن ۱۹۶۴) تصریح می کند:

در هرگونه پژوهش روی نمونه بشری، هر یک از نمونه های بالقوه باید بطور کافی از اهداف، روشها، منابع تأمین اعتبار، هرگونه تضاد منافع، وابستگی های نهادی پژوهشگر، مزایای پیش بینی شده و خطرات احتمالی مطالعه و ناراحتی ناشی از آن آگاهی داشته باشد. نمونه بایستی از حق خود برای کناره گیری از مشارکت در مطالعه و یا پس گرفتن رضایت از شرکت در مطالعه در هر زمان و بدون هر گونه عواقبی؛ آگاه باشد. پس از اطمینان از درک کامل اطلاعات ارائه شده به نمونه ها، پزشک می تواند رضایت نامه آگاهانه کتبی بیمار را به صورت مکتوب دریافت نماید. اگر امکان گرفتن رضایت به صورت مکتوب وجود نداشته باشد، رضایت نامه آگاهانه غیر مکتوب بایستی در حضور شاهد و بصورت مستند گرفته شود.

این دو متن حقوقی به وضوح هدف اصلی رضایت آگاهانه را بیان می کنند: اینکه شخص (وقتی از وی خواسته شود که در یک مطالعه بالینی شرکت کند) می تواند براساس دانش و اطلاعات درک شده و با میل و اراده آزاد خود در مطالعه و آزمایش شرکت کند.

سیستم ژانرهای ترجمه پزشکی: تحقیقاتی که شامل آزمایش روی نمونه انسانی است

اگر فرم رضایت نامه به زبان بیش از حد فنی نوشته شده باشد یا حاوی اصطلاحات تخصصی باشد، غالباً برای شرکت کننده بالقوه غیرقابل درک و تهدید محسوب می شود. ما باید تمام تلاش خود را بکنیم که برای مخاطبان مشخص و با استفاده از زبان مناسب برای گروه سنی، سوابق آموزشی شرکت کنندگان؛ رضایت نامه را بنویسیم و تا سر حد امکان از زبان ساده و گویش عامیانه استفاده کنیم.

رضایت نامه آگاهانه از نظر ساختار و انواع اطلاعات دو بخش اصلی دارد. بخش اول اطلاع رسانی است و حاوی جزئیاتی در مورد مطالعه ای است که قرار است انجام شود. بخش دوم شامل خود رضایت نامه است، یعنی دادن اختیار انجام آزمایش و مطالعه است.

اگرچه سازمان های مختلف قالب IC را با توجه به نیازهای خاص خود تطبیق می دهند، اما بخش اطلاعاتی اکثر IC شامل داده های زیر است:

انواع اطلاعاتی که در قسمت اول رضایت آگاهانه درج می شود

پیشینه، ماهیت، توجیه و هدف از مطالعه نهاد یا دانشگاهی که پژوهشگران به ان وابسته اند مؤسساتی که مطالعه را ترویج می کنند و همچنین مؤسساتی که از مطالعه پشتیبانی کرده یا آن را تأیید می کنند مواد و روشه ای انجام مطالعه ، عمدتاً نوع مطالعه بالینی، دارو یا وسیله مورد استفاده، مدت زمان مطالعه و تعداد و محل جغرافیایی شرکت کنندگان. مشارکت خاص مورد نیاز از بیمار شرکت کننده در مطالعه ، مانند مصاحبه ها و آزمایش هایی که بیمار باید انجام دهد و همچنین تعداد دوزها و قدرت دارو در مورد آزمایشات دارویی ناراحتی ها و خطراتی که از مطالعه انتظار می رود مزایایی که از مطالعه انتظار می رود در صورت خدمات درمانی و مراقبت سلامت در صورت بروز عوارض امکان کناره گیری از مطالعه در هر زمان و بدون تأثیر بر مراقبت در آینده در موسسه مزبور اطلاعات مربوط به بیمه اطلاعات مربوط به محرمانگی و رعایت حریم

قسمت دوم رضایت نامه حاوی عنصر اصلی یعنی مجوز است، یعنی امضای شخصی که رضایت می دهد، که به طور معمول بصورت اول شخص مفرد نوشته می شود. در بخش امضاها معمولاً جمله واضحی وجود دارد مبنی بر اینکه این سند به این شرط امضا می شود که نمونه در هر زمان مایل باشد بتواند کناره گیری نماید. همچنین بیان می شود که شخص امضاء کننده بطور دقیق و کامل تمامی اطلاعات دریافتی را که به اندازه کافی بوده است، درک کرده است و امکان سئوال کردن داشته است.

در رضایت نامه قید می شود که نمونه به محقق یا محققان دسترسی داشته و می توانسته سئوالات خود را بپرسد. معمولا شاهدی برای امضای رضایت نامه لازم است. وقتی شرکت کننده در مطالعه بچه باشد، امضای والدین یا قیم قانونی وی لازم است. نظرات در مورد لزوم رضایت دادن بچه ها، افراد دارای مشکل روانی و مجنون یکسان نیست و صاحبنظران توافق نظر ندارند که آیا این افراد توانایی دادن رضایت نامه آگاهانه را دارند یا خیر.

نسخه ساده ای از بخش دادن مجوز انجام مطالعه در رضایت آگاهانه

عنوان مطالعه: کد مطالعه: اینجانب اطلاعات مندرج در بالا را به دقت خوانده ام و حقوق خود به عنوان یک نمونه بالقوه در این مطالعه کاملاً می فهمم. محقق این مطالعه را برای من توضیح داده و به سوالات من پاسخ داده است. من می دانم چه چیزی از من خواسته خواهد شد. من هدف از این مطالعه را درک می کنم. اگر من شرکت نکنم هیچ مجازاتی یا از بین رفتن حقوق وجود نخواهد داشت. من می توانم در هر زمان، حتی پس از شروع کار، شرکت نکنم. من برای شرکت در این مطالعه موافقت می کنم تاریخ: امضاء (بیمار): ……………………………………………….. نام ……………………………………………….. امضاء (محقق): ……………………………………………….. نام ……………………………………………….. امضاء (شاهد): ……………………………………………….. نام ………………………………………………..

چند نمونه از این ژانر

در لینک های زیر نمونه هایی از متون متعلق به این ژانر را می توانید مشاهده کنید. برای آشنایی با هدف ارتباطی، ساختار، انواع اطلاعات موجود در هر قسمت از ساختار، اصطلاحات، عبارات تخصصی، سبک و قالب بندی و لحن متن آنها آشنا شوید.

• نمونه فرم رضایت نامه سازمان بهداشت جهانی
• نمونه فرم رضایت نامه پابمد بالینی
• نمونه فرم رضایت نامه پامبد آموزشی
• فرم رضایت نامه واحد بهداشت مرکز کانکتیکات
• فرم رضایت نامه بانک گفتگو

تمرین: بررسی رضایت نامه آگاهانه

با استفاده از امکانات جستجوی پیشرفته گوگل یا هر موتور جستجوی دیگری، رضایت نامه آگاهانه به زبان هدف ترجمه خود پیدا کنید و به سؤالات زیر پاسخ دهید:

• رضایت نامه ها برای چه هدفی است؟ مشارکت در کارآزمایی های بالینی؟ دریافت یک روش خاص یا معالجه و داروی خاص در عملکرد بالینی؟
• چه نوع اطلاعاتی را می توانید در آنها پیدا کنید؟ آنها را با نمونه ارائه شده در بالا مقایسه کنید.
• در بخش رضایت دادن از چه فرمول های زبانی استفاده شده است؟ چه کسی آنها را امضا می کند؟

می توانید ژانرهای دیگر ترجمه متن پزشکی را که در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک عرضه شده است، از لینک های زیر مطالعه کنید:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)