ژانرهای ترجمه پزشکی – جزوه اطلاعات بیمار

مقدمه ای بر انواع ژانر ترجمه پزشکی رایج

همانطور که دیدیم ارتباطات پزشکی کتبی در زمینه های رسمی از طریق ژانرهای کاملاً تثبیت شده و مدون انجام می شود. پژوهش در ژانرهای پزشکی و آشنایی با همه آنها (هدف ارتباطی آنها، موقعیت هایی که در آن استفاده می شوند، انگیزه ها و انتظارات طرفین ارتباط، ساختار و فرم معمول آنها) همگی از عوامل کلیدی موفقیت در ترجمه پزشکی است.

در این بخش به برخی از ژانرهای محتوای پزشکی می پردازیم که نمونه هایی از ژانرهایی هستند که مترجم پزشکی معمولاً در عملکرد حرفه ای خود با آنها مواجه می شود. به طور خاص ما به موارد زیر می پردازیم: برگه اطلاعات بیماران، رضایت نامه آگاهانه، جزوه اطلاعات بیمار، خلاصه مشخصات محصول، راهنمای کلینیکی، گزارش موردی، مقاله مروری، رویه های عملیاتی استاندارد، پروتکل کارآزمایی های بالینی و تبلیغات.

مترجم متن پزشکی و بخصوص مترجم کتاب پزشکی بایستی با ژانرهای محتوای پزشکی آشنا باشد تا بتواند بطور موفقیت آمیزی محتوای سفارش ترجمه تخصصی پزشکی را براساس استانداردها و ساختار مدون و متداول ژانر آن ترجمه نماید. در مجموعه پست های کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک در ادامه به ژانرهای زیر می پردازیم و با جزئیات هر یک از ژانرها را بحث می کنیم.

انواع ژانرهای ترجمه پزشکی

در مجموعه مقالات ارائه شده در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک به ترتیب ژانرهای زیر بحث و بررسی خواهد شد:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)
• دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)

جزوه اطلاعات بیمار (PIL)

اگر تا حالا داروی تجویز شده یا داروی بدون نسخه خاصی تهیه کرده باشید، احتمالا با این ژانر آشنا هستید. جزوه اطلاعات بیمار (که بروشور یا بروشور اطلاعاتی نیز خوانده می شود)، سند یا برگه ای است که در داخل بسته بندی محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی و غیره وجود دارد و اطلاعات مربوط به دارو یا تجهیزات را به زبان ملی کشور ارائه نموده است. گاهی برگه اطلاعات بیمار هم به زبان محلی و ملی و هم به زبان بین المللی انگلیسی تهیه می شود. این مسئله در مورد محصولاتی بیشتر صادق است که احتمال فروش به خارج از کشور یا خارجی های داخل کشور دارند. گاها PIL بر روی بسته بندی دارو یا تجهیزات درج می شود. این ژانر یکی از رایجترین ژانرهای برقراری ارتباط و ترجمه پزشکی است.

جزوه اطلاعات بیمار (PIL) توسط شرکت های داروسازی و محصولات پزشکی و مطابق با ملزومات قانونی موسسات و نهادهای نظارت دارویی هر کشور تهیه می شود. مثلا در اتحادیه اروپا براساس رهنمودهای EMEA تهیه می شود و در آمریکا نهاد قانونی نظارت بر PIL داروها و تجهیزات FDA می باشد.

بروشور یا PIL نسخ خلاصه شده و ساده شده یک سند کاملا تخصصی و پیچیده است که برای توسعه و تصویب تولید این داروها و تجهیزات تهیه می شود و به صاحبنظران ارائه می شود. نمونه تخصصی PIL برگه خلاصه مشخصات کالا (SPC) است که برای متخصصان امر تهیه می شود.

در دستورالعمل بعضی از نهادهای تخصصی مثل کمیسیون اروپا یا موسسه ملی سلامت آمریکا صریحا آمده است که: محتوای جزوه اطلاعات بیمار یا بروشور بایستی خلاصه SPC یا منطبق با آن باشد اما کلمات و جمله بندی به شکلی باشد که براحتی توسط افراد غیرمتخصص خوانده و درک شود.

سیستم ژانر: ژانرهای اصلی در ترجمه محتوای داروشناسی و داروسازی

در جزوه اطلاعات بیمار یا بروشور اتحادیه اروپا که به آن دوسیه دارو (drug dossiers) گفته می شود، توسط موسسات دارویی اروپا منتشر شده، حاوی خلاصه ای از ویژگی های محصول برای تجویز کننده و همچنین اطلاعات روی بسته بندی متناسب بیماران است. اطلاعات برچسب همان اطلاعاتی است که روی طرفین بسته دارو چاپ می شود و معمولا روی پاکت آمپول، قرص، شیشه های دارو و غیره می بینیم. به هر حال جزوه اطلاعات بیمار یا همان بروشور تحت نظارت قوانین حقوقی و دولتی است.

پس از تجویز دارو توسط پزشک، خود بیمار مسئول مصرف آن طبق دستور پزشک و اطلاعات بسته دارو است. این ایمن ترین و سرراست ترین شیوه مصرف دارو است. ایمنی و کارآمدی یک دارو تنها به اندیکاسیون ها و کنتراندیکاسیون های دارو بستگی ندارد که در اختیار پزشک تجویز کننده دارو است، بلکه به مصرف دارو طبق تجویز و طبق اطلاعات موجود در جزوه اطلاعات بیمار یا بروشور است.

اگر دارو کمتر یا بیشتر مصرف شود، نه تنها تاثیر مورد نظر را ندارد بلکه ممکن است تاثیر سو هم داشته باشد. از اینرو شناخت این ژانر متون پزشکی برای مترجم متن پزشکی و بخصوص مترجم کتاب پزشکی و مترجم تخصصی کتاب داروسازی خیلی مهم است. این مسئله در مورد برگه های مرتبط با دوزبندی یا پوزولوژی (posology) و روش تجویز دارو فوق العاده حیاتی است.

ترجمه جزوه اطلاعات بیمار (PIL) علاوه بر ارائه اطلاعات درمورد پوزولوژی دارو (دوز و روش مصرف)، اطلاعات زیر را به بیمار ارائه می دهد:

• نام محصول
• شکل دارویی
• تولید کننده مسئول
• ترکیبات دارو
• دسته دارویی
• ویژگی های دارو
• موارد مصرف و موارد منع مصرف
• عوارض جانبی دارو
• طریقه نگهداری و تاریخ انقضاء مصرف

در PIL بایستی ترجمه اصطلاحات پزشکی با شرح آنها به زبان ساده همراه باشد. زیرا مخاطب متن هدف ترجمه PIL یا بروشور بیماران می باشند و ترمینولوژی پزشکی برایشان قابل درک نیست.

مترجم متن پزشکی بایستی بخاطر داشته باشد که بعضی از کشورها نامگذاری ملی و خاص خود را به زبان و دسته بندی توصیه شده سازمان بهداشت جهانی ترجیح می دهند. بنابراین نام ژنریک مورد استفاده ممکن است از کشوری به کشور دیگر تفاوت داشته باشد. این مسئله در مورد نام ترکیبات تشکیل دهنده نیز مصداق دارد و مترجم حین ترجمه متن یا کتاب پزشکی بایستی این مسئله را بخاطر داشته باشد.

امروز PIL توسط مترجمان پزشکی حرفه ای به زبان های مختلف ترجمه شده و در قالب متن مکتوب، CD یا DVD و بصورت آنلاین و اپلیکیشن های تلفن هوشمند توسط شرکت های داروسازی و پخش دارو عرضه می شود.

چند نمونه از ژانر PIL

برای مشاهده نمونه هایی از این ژانر به وبسایت آژانس دارویی اروپا، وبسایت سازمان پزشکان، وبسایت گلاسکواسمیتکلاین انگلستان، یا وبسایت شرکت داروسازی روش مراجعه کنید.

چند نمونه PIL ارائه شده در این سایت ها را خوانده و ترجمه کنید. با ساختار، هدف ارتباطی، نوع، اطلاعات موجود در هر بخش ساختار، عبارت شناسی، واژه شناسی، سبک و قالب بندی و مفاد و رویه آنها آشنا شوید.

تمرین: چند PIL به زبان های مختلف و شرکت های مختلف را مقایسه کنید

1. یکی از داروهایی که اخیرا مصرف کرده اید یا با آن آشنایی دارید را انتخاب کنید. PIL ترجمه شده آن به زبان کشور خود را بخوانید.
2. چند PIL همان دارو اما به زبان دیگر یا زبان هایی که ترجمه می کنید، پیدا کنید.
3. متن آنها رابا هم مقایسه کنید. آیا تفاوتی در ساختار، تیتر بندی، سبک، قالب، مفاد و محتوا آنها وجود دارد، شرح دهید.
4. حالا آنها را با PIL زبان هدف ترجمه خود مقایسه کنید و تفاوت آنها را لیست کنید.
5. هنگام مقایسه سئوالات زیر را جواب دهید: آیا تفاوتی از نظر نماد، اجزای دیداری، ساختار، تیترها، سبک، مفاد، ترمینولوژی دارند؟ کدام PIL از همه واضح تر و خواناتر است؟ چرا؟

می توانید ژانرهای دیگر ترجمه متن پزشکی را که در کیوسک ترجمه پزشکی ترجمک عرضه شده است، از لینک های زیر مطالعه کنید:

• برگه اطلاعات بیماران (FSP)
• رضایت نامه آگاهانه (IC)
• جزوه اطلاعات بیمار (PIL)
• خلاصه مشخصات محصول (SPC)
• گزارش موردی (CR)دستورالعمل های کلینیکی یا بالینی (CG)
• پروتکل کارآزمایی بالینی (CTP)
• مقالات مروری (RA)
• رویه های عملیاتی استاندارد (SOP)
• تبلیغات دارویی (DA)
• کتاب مرجع پزشکی (MTB)
• برگشت به کرنر ترجمه پزشکی ترجمک

هرچند ترجمه PIL جزء ژانرهای خدمات ترجمه متن پزشکی ترجمک نیست و ترجمک صرفا ترجمه کتاب های پزشکی و پیراپزشکی از جمله ترجمه کتاب داروسازی، ترجمه کتاب داروشناسی، ترجمه کتاب فارماکولوژی انجام می دهد، در صورت نیاز به ترجمه PIL دارویی در حجم بالا، می توانید سفارش ترجمه بروشور داروی ترجمک را تکمیل کنید.