مهارت های یک مترجم کتاب

مهارت های یک مترجم کتاب: ترجمه چیست؟ مترجم کیست؟ کار مترجم چیست؟ چه کسی باید کتاب ترجمه کند؟ چگونه کتاب خود را ترجمه کنیم؟ برای ترجمه کتاب چه مهارت هایی باید داشته باشیم؟ چگونه یک مترجم کتاب خوب بشویم؟ مترجم آزاد یا فریلنسر چه مشخصاتی برای موفقیت باید داشته باشد. در اینجا هشت مهارت اساسی که یک مترجم آزاد باید برای ترجمه کتاب و موفقیت در بازار داشته باشد، بحث می شود.

در این مقاله می خوانیم:

• مهارت های یک مترجم آزاد موفق
• مهارت عالی نوشتن به زبان مادری خود
• مهارت عالی خواندن و درک مطلب در زبان هدف
• دانش فرهنگی هر دوی زبان منبع و مقصد
• توانایی تسلط و تخصص بر یک یا چند حوزه موضوعی تخصصی
• مهارت خوب کار با کامپیوتر و تایپ کردن
• هنر مدیریت و خدمات مشتری (مثل تماس با مشتریان، مذاکره پروژه و دریافت دستمزد)
• خود-انگیزشی، نظم و سازماندهی
• توانایی تحصیلی کسب مدارک بالاتر و مجوزهای رسمی

مهارت های یک مترجم آزاد موفق

بعد از بیش از دو دهه فعالیت به عنوان یک مترجم آزاد (freelance translator) بطور قاطع می توانم بگویم ترجمه کتاب شغل رویایی من است. کاری که انجام می دهم را دوست دارم. هرچند وقتی سال ۱۳۷۳ شروع به کار کردم و به دنبال فرصت های ترجمه بودم، مترجمی و بازار ترجمه را نمی شناختم، چه برسد به تبدیل علاقه به حرفه و کسب و کار.

مهارت های یک مترجم کتاب: مترجم آزاد هم به عنوان شغل و هم به عنوان سرگرمی و شغل دوم خیلی مناسب است، چه از نظر سرگرمی، یادگیری و تجربه های فراوان، چه از نظر درآمد. اما تبدیل شدن به یک مترجم آزاد خوب مستلزم مهارت و تجربه فراوان است. بنابراین اگر می خواهید یک مترجم آزاد خوب در بازار فریلنسرهای دنیا باشید، یا اگر می خواهید مهارت های خود را بهبود بخشید، این پست را مطالعه کنید. پیش فرض این است که شما حداقل به دو زبان آشنایی یا تسلط دارید.

۱- مهارت عالی نوشتن به زبان مادری خود

یک مترجم آزاد موفق کسی است که نویسنده خوبی به زبان مادری خود است، دستور زبان و سبک های مختلف نوشتاری زبان اصلی خود را بخوبی می شناسد. اگر شما تقریبا دو زبانه هستید، بهتر است به زبان مادری خود ترجمه کنید. بدین ترتیب ترجمه شما توسط هم زبان های خودتان خوانده می شود، زبانی که تجربه کافی در ترجمه و نگارش آن دارید. اگر نتوانید در سطحی که مخاطبان زبان مادری خودتان براحتی بفهمند، ترجمه کنید؛ مترجم موفقی نیستید و برای خود و مخاطبان خود دردسر می سازید.

اگر به ترجمه این متن دقت کنید، مشخص می شود که زبان مادری من فارسی نیست! درست است، گرچه زبان مادری من فارسی است اما بخاطر زندگی طولانی مدت در کشور انگلیسی زبان و ترجمه خیلی زیاد فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی، توانایی نگارش و درک دستور زبان فارسی من ضعیف شده است.

چگونه مهارت های ترجمه به زبان مادری خود را تقویت کنیم:

• اگر در کشوری که به زبان مادری شما صحبت می کنند زندگی نمی کنید، بسیار مهم است که زمان زیادی را در کشور خود صرف کنید تا با تحولات پیوسته زبان خود آشنا و به روز باشید.
• راهنمای زبان و سبک نگارش زبان مادری خود را تهیه کرده، مطالعه کنید و مرتب به روز رسانی کنید.
• مجله، روزنامه، کتاب زبان مادری خود را مطالعه کنید، تلویزیون ببینید و به رادیو گوش دهید تا اطلاعات شما از زبان هدف تقویت شود.
• در دوره های ادامه تحصیل و کارگروه و سمینارهای مربوطه شرکت کنید و مهارت نوشتن و سبک نگارش خود را بهبود بخشید.
• با ویراستارهای زبان مادری خود همکاری کنید و در پروژه های ویراستاری کتاب مشارکت کنید و از همدیگر یاد بگیرید.

۲- مهارت عالی خواندن و درک مطلب در زبان هدف

موفقیت به عنوان مترجم آزاد مستلزم تسلط کامل یا تقریبی در زبان منبع (source language) با همان متنی که قرار است ترجمه کنید، است بطوری که بتوان متون منبع را بخوبی درک کرده و حقیقتاً بدانیم قرار است چه محتوایی را ترجمه کنیم.

چگونه مهارت های خواندن و درک مطلب زبان دوم خود را تقویت کنیم

• سعی کنید سالانه حداقل یکبار به کشوری که به زبان منبع صحبت می کنند، سفر کنید.
• موادی که به زبان منبع هستند (متن، صدا، تصویر) را بخوانید، تماشا کنید، گوش دهید.
• در دوره های زبان، کنفرانس و گردهمایی هایی که به زبان منبع در محل سکونت شما برگزار می شود، شرکت کنید.
• راهنمای دستور زبان و سبک نگارش زبان منبع را تهیه و مطالعه کنید.

یکی از بهترین راه های تقویت خواندن، درک مطلب و ترجمه به زبان دوم گوش کردن است. در ساعات آزاد و استراحت خود به برنامه های رادیویی یا تلویزیونی که به زبان منبع پخش می شود، گوش کنید. مهم نیست مشغول چه کاری هستید، در حال استراحت هستید، نشسته اید یا با دوستان خود صحبت می کنید، رادیو یا تلویزیون زبان منبع را روشن بگذارید. بدین ترتیب گوش شما به زبان منبع عادت می کند و خواندن و درک مطلب را تسهیل می کند.

۳- دانش فرهنگی هر دوی زبان منبع و مقصد

در ترجمه کتاب، متن از زبان منبع (source language) به زبان مقصد (target language) ترجمه می شود. یک مترجم آزاد موفق آشنایی خیلی خوبی با فرهنگ کشور یا کشورهای منبع و مقصد دارد و می تواند تفاوت فرهنگی کشورهایی که زبان منبع و مقصد ترجمه وی را تشکیل می دهند، تشخیص دهد.

یک مترجم آزاد بایستی بتواند به عنوان مشاور فرهنگی عمل کند و بتواند به مددجویان و مخاطبان خود وجود محتوایی که در کشور مقصد مناسب نیست یا از نظر فرهنگی پذیرفته و شایسته نیست، اطلاع دهد. صرفنظر از اینکه چقدر مترجم مسلط و عالی باشید، اگر با فرهنگ و رسوم کشورهای منبع و مقصد آشنا نباشید نمی توانید توقعات مشتریان و مخاطبان خود را برآورده کنید.

چگونه مهارت های فرهنگی خود را تقویت کنیم

• بهترین روش گذراندن وقت در فرهنگ های منبع و مقصد است.
• برقراری ارتباط با افراد یا گروه ها و تشکل هایی که به یکی از زبان های منبع یا مقصد صحبت می کنند.
• شرکت در کلاس های آموزش مهارت های برقراری ارتباط بین فرهنگی
• مطالعه مواد مکتوب و کلامی مرتبط با تفاوت های فرهنگی

تماشای تلویزیون، بویژه سریال های خانوادگی می تواند به تقویت درک مطلب، خواندن، شنیدن، سبک های فرهنگی و باید و نبایدهای زبان منبع کمک کند.

۴- توانایی تسلط و تخصص بر یک یا چند حوزه موضوعی تخصصی

اگر موضوع ترجمه را خوب بشناسیم و برای ما آشنا باشد می توانیم ترجمه بهتری ارائه کنیم. بدین ترتیب تمرکز ترجمه در یک حوزه محتوا می تواند به ارائه کارهای کیفی تر منجر شود. مثلا وقتی برای یک شرکت به عنوان مترجم آزاد کار می کنید، بایستی محصولات یا خدمات آن شرکت را بخوبی بشناسید و عملکرد شرکت را شناخته تا از وقوع اشتباه در ترجمه پیشگیری شود.

کار ایده آل در این است که بتوان در مورد موضوع کتاب یا موضوع محتوایی که قرار است ترجمه شود با مشتری یا مخاطبان ترجمه همانند یکی از آنها صحبت کرد. مثلا اگر یک کتاب پزشکی را برای جمعی از پزشکان ترجمه می کنید، باید بتوانید در مورد موضوع کتاب با آنها همانند یک پزشک صحبت کنید.

یک مترجم موفق موضوعی را انتخاب می کند که سابقه تخصصی در آن کار دارد. مثلا مترجمی که پرستاری خوانده است یا زمینه ای در رشته پرستاری دارد بهتر است کتاب های پرستاری را ترجمه کند و حوزه کاری خود را در ترجمه متون پرستاری در نظر بگیرد. اگر مترجم زمینه تخصصی ندارد، می تواند از یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود که دارای تخصص خاص هستند کمک بگیرد و همراستای با آنها کار کند. یا یک زمینه تخصصی را مطالعه و آشنا شود.

وقتی مترجم در یک رشته یا حوزه خاص ترجمه می کند، ایجاد بازار پر رونقی برای خود تسهیل می شود و می توان مشتریان خاص خود را داشت، گروه مشخصی را هدف قرار داده و مستقیم به تعامل پرداخت. مترجمان زیادی را می شناسم که در حوزه محتوای خاصی کار می کنند مثل فقط ترجمه متون حقوقی یا ترجمه کتاب های پزشکی و عملکرد خوبی دارند.

چگونه مهارت تخصصی خود را بهبود ببخشیم

• حوزه ای از محتوا را بطور تخصصی انتخاب کنید که با تحصیلات دانشگاهی، رشته شغلی یا تجربه شما همراستا است.
• زمانی که برای تحقیق در مورد محتوای تخصصی نیاز است را در نظر گرفته و در محاسبه قیمت لحاظ کنید.
• در مورد آخرین تحولات و پیشرفت های حوزه تخصصی ترجمه خود مطالعه کرده و به روز باشید.

۵- مهارت خوب کار با کامپیوتر و تایپ کردن

امروزه ابزارهای کامپیوتری کمکی زیادی برای ترجمه وجود دارد که اصطلاحات ابزار CAT اطلاق می شود و دانستن کار با کامپیوتر و نرم افزارهای مختلف امکان استفاده از این ابزارهای جدید را تسهیل می کند. همچنین طریقه تحقیق و بازاریابی به واسطه کامپیوتر اهمیت دارد و بایستی بتوان براحتی با کامپیوتر مطالب و معانی مورد نظر را جستجو کرد.

امروزه پروژه های ترجمه کتاب و ترجمه متون به صورت تایپ شده و فایل تحویل و تحول می شود. یک مترجم آزاد بایستی بتواند براحتی متن ترجمه را تایپ کند و کسی موفق است که همزمان ترجمه خود را تایپ کند. مترجم خوب می تواند کتاب در دست ترجمه خود را سریع تایپ کند و دستان سریعی بر روی کیبورد دارد.

یکی دیگر از امکانات کامپیوتر تبدیل کلام به متن است و در ترجمه بعضی از زبان ها می توان از نرم افزارهای تبدیل صوت به متن استفاده کرد. همچنین بعضی از مترجم ها خودشان کتاب ترجمه شده را ویراستاری می کنند و دستمزد ویراستاری و حروفچینی کتاب را نیز از ناشر می گیرند که خود مستلزم دانش قوی کامپیوتر است. بخصوص اگر بخواهید فایل ترجمه کتاب را مستقیم به حروفچین تحویل دهید که مستلزم بخشهای مختلف کتاب مثل فهرست مندرجات کتاب و بخش واژگان یا ایندکس کتاب، اندنوت کردن منابع و کپشن گذاری تصاویر و جداول است.

چگونه مهارت ترجمه کتاب به کمک کامپیوتر را تقویت کنیم؟

• دوره های مهارت آموزی و استفاده از کامپیوتر را بگذرانید.
• به انجمن ها، وبلاگ ها، فیلم های یوتیوب و غیره برای فراگیری نرم افزارهای کمک ترجمه مراجعه کنید.
• تایپ ده انگشتی را تمرین کرده و سرعت تایپ خود را بهبود بخشید.
• به تدریج سعی کنید فایل ترجمه خود را حروفچینی کرده و در قالب زیباتری به مشتری تحویل کنید

۶- هنر مدیریت و خدمات مشتری (مثل تماس با مشتریان، مذاکره پروژه و دریافت دستمزد)

اگر بتوانید خدمات مشتری خوبی فراهم کنید، کاربران شما قدردان بوده و دوباره بر می گردند. مهارت های بازاریابی و مشتری مداری بسیار ارزشمند هستند. یک مترجم آزاد نمی تواند بدون بازاریابی خود و خدمات خود موفق باشد.

مترجم خوب می تواند براحتی با مشتریان خود ارتباط برقرار کند، در آن واحد نیازهای آنها را بشناسد و با برقراری ارتباط حرفه ای (نه دوستانه و همدلی) مشتریان خود را راضی نگه دارد. برگشت مجدد مشتری نشانه موفق بودن مترجم است.

چگونه مهارت های مدیریت و خدمات مشتری خود را بهبود ببخشیم؟

• در کلاس های سازمان های ترجمه ملی و بین المللی شرکت کنید.
• از منابع آنلاین برای خدمات بازاریابی و دوره های آموزش بازاریابی استفاده کنید.
• تعامل اجتماعی بیشتری داشته و افراد شبکه اجتماعی خود را به مشتری تبدیل کنید.
• تمرین کنید، تمرین کنید و تمرین کنید.

۷- خود-انگیزشی، نظم و سازماندهی

مترجم کتاب بایستی انگیزه بالایی داشته و مرتب و پیوسته خود را بازاریابی کند. لازم است که رزومه و نمونه کار خود را در سایت های معرفی فریلنسر پست کند.

بایستی نظم داشته و کارهای خود را سازماندهی کند. زمان های تحویل و سررسید کار را در نظر داشته و به موقع کار را تحویل کند. اگر بتوان چند روز زودتر از تاریخ تحویل کار را آماده و تحویل کنید، یک امتیاز بزرگ در برگشت مجدد مشتریان است.

چگونه انگیزه خود را بالا برده و سازماندهی کرد؟

• مطالب موجود در مورد سازماندهی و مدیریت زمان در اینترنت و وبلاگ ها را مطالعه کنید.
• زمان خود را برنامه ریزی کرده و فضای کاری منظم و مرتبی داشته باشید.
• روتین های خود را حفظ کرده و ساعات کار خود را با دوستان و خانواده در میان بگذارید.
• زمان دریافت پروژه ها دقت کرده و تاریخ ها را مطابق با وقت و توان خود تعیین کنید.

۸- توانایی تحصیلی کسب مدارک بالاتر و مجوزهای رسمی

داشتن مدارک و لایسنس های مختلف برای ترجمه کتاب و مترجم آزاد بودن ضروری و یک باید نیست. اما مدرک دانشگاهی و یا داشتن مجوز ترجمه می تواند به تقویت ایمیج مترجم و اعتماد مشتری کمک کند. بخصوص وقتی به دنبال شغل مترجمی هستید، اگر مدرک دانشگاهی داشته باشید، بویژه اگر مدرک شما با حوزه تخصصی محتوا همراستا باشد، کمک شایانی است.

چگونه مدارک و مجوزهای خود را تقویت کنیم؟

• رزومه خود را تقویت کنید.
• در حوزه ترجمه متون مدرک بگیرید.
• اگر ترجمه تخصصی می کنید، برای آن تخصص مدرک و مجوز بگیرید.
• در دوره های فن ترجمه و آموزش تخصصی شرکت کنید.

بدست آوردن مدارک، مدارج و مطالعه به مترجم آزاد کمک می کند رزومه قوی تری داشته و با عرضه رزومه خود به مشتریان، اعتماد آنها را جلب کند.

مهارت های دیگری وجود دارد که می تواند به مترجم آزاد و ترجمه کتاب کمک کند. بیشتر مترجمان از مطالعه و کسب تجارب جدید لذت می برند. همزمان با ترجمه متون و کتاب های مختلف، مطالب جدیدی می آموزند.

اگر فراگیر مستمر هستید، به دنبال گرفتن مدارک و مجوزهای بیشتر باشید، گواهی شرکت در دوره ها و کارگروه های مختلف را دریافت کنید، لیستی از کتاب های ترجمه شده خود تهیه کنید، سعی کنید در حوزه ترجمه تخصصی خود مقالاتی را به چاپ برسانید، در مجموع رزومه خود را تقویت کنید و از بازار بهتر درآمد خود لذت ببرید.