آموزش ساخت دستی کتاب

چگونه خودمان کتاب چاپ کنیم

آموزش ساخت دستی کتاب در 5 مرحله ساده: این روزها وقتی در مورد تهیه کتاب صحبت می شود، همگان به کتاب الکترونیک (e-book)، کیندل (Kindle) یا ای-پاب (ePub) فکر می کنند. اما اگر کتاب چاپی یا هاردکور (Hardcore) نیاز داشته باشیم، چطور؟ چگونه به صورت دستی کتاب بسازیم؟ عده تصور می کنند صحافی و شیرازه ساختن یک هنر مشکل است، این عقیده درست است، اما می توان به صورت دستی کتاب خود را چاپ و آماده کرد.

در این مقاله طریقه ساخت کتاب های زیبا و حرفه ای آموزش داده می شود. نه تنها ساختن یک دفترچه جلد دار، بلکه می توان کتاب شعر، زندگینامه یا علمی تخیلی ساخت که به صورت استاندارد قالب بندی شده و دارای یک جلد مقوایی و محکم است. بهترین بخش این آموزش این است که هزینه ساخت این کتاب خیلی زیاد نیست.

بنابراین اگر کتابی نوشته اید یا یک کتاب را ترجمه کرده اید و می خواهید نسخه ای از آن به کسی هدیه بدهید، بدون اینکه فرآیند چاپ کتاب را طی کنید، به سادگی مراحل زیر را دنبال کنید. از این آموزش می توانید برای ساخت دفترچه ای مخصوص با ابعاد و شمایل سفارشی استفاده کنید.

در این راهنما می خوانیم:

1- طریقه قالب بندی کتاب به صورت استاندارد و حرفه ای

2- پرینت کردن کتاب به صورت دستینه

3- مرتب کردن دستینه ها به صورت یک دسته

4- ساختن جلد کتاب

5- وصل کردن اجزای کتاب به هم

وسایل مورد نیاز برای ساخت کتاب

برای ساخت کتاب به وسایل زیر نیاز داریم:

• کاغذ چاپ (کاغذ A4 یا سایز مورد نظر)، از نوع کاغذ مات 80-70 گرمی (واحد وزن کاغذ گرم در متر مربع یا gsm است)
• دو برگ کاغذ گلاسه یا دکوره (کاغذ A4 یا سایز مورد نظر)، 100-90 گرمی
• چسب مایع (یا چسب PVA)
• چسب حرارتی و تفنگ چسب حرارتی
• تیغ تیز بر
• کلیپ بولداگ بزرگ
• کاغذ یا پارچه یا هر جنس مرغوب (برای پشت جلد)
• پارچه نازک (مثلا یک دستمال بزرگ یا لایی چسب یا کاغذ کتانی مخصوص)
• خط کش فلزی
• ماژیک مرغوب
• منگنه
• مقوای با کیفیت

وقتی مواد لازم را تهیه کردید، آماده درست کردن کتاب خود هستید.

مرحله 1: قالب بندی کتاب به یک فرمت استاندارد حرفه ای

در این مرحله کتاب حروفچینی شده و صفحات به ترتیب مورد نظر چیده می شوند. نرم افزارهایی برای حروفچینی کتاب در دسترس است که می توان از عادی ترین آنها مثل میکروسافت ورد تا حرفه ای ترین ها مثل ادوبی ایندیزاین استفاده کرد. به هر حال بایستی فایل تایپ شده کتاب خود را برای چاپ آماده کرد. بنابراین کتاب خود را بازخوانی کنید و سپس حروفچینی کنید. می توانید طریقه حروفچینی کتاب را مطالعه کنید.

می دانید که هنگام حروفچینی بایستی قطع یا سایز کتاب خود را مشخص کرده و اندازه حاشیه ها و شیرازه آن را تعیین کنید. کتاب ها در ابعاد مختلفی تهیه می شوند و این روزها می توان در هر سایزی کتاب تهیه کرد، اما سایزهای استاندارد کتاب نیز وجود دارد.

برای کاهش هزینه می توانید از سایز 13.97 در 21.59 سانتیمتر استفاده کنید که دقیقا نصف سایز یک کاغذ A4 تا شده از وسط است. بدین ترتیب هر برگ کاغذ چهار صفحه از کتاب شما را پوشش می دهد.

وقتی کار حروفچینی شد، می توانید برای ارسال به پرینتر و چاپ کردن کتاب، آن را به قالب PDF ذخیره یا اکسپورت کنید. بخاطر داشته باشید که این قالب از به هم ریختن فرمت فایل جلوگیری می کند و دقیقا چیزی که روی صفحه نمایشگر کامپیوتر خود می بینید، روی کاغذ خواهید دید.

مرحله 2: چاپ کتاب به صورت دستینه

اگر تا کنون کتاب هاردکور آماده یا سررسید سال گذشته خود را پاره کرده باشید، متوجه می شوید که یک کتاب در اصل از چندین دستینه (signature) به هم دوخته تشکیل شده است. این دستینه ها را انبانه (folios) نیز می نامند که از دستینه های تا خورده تشکیل شده است.

دستینه (signature) چیست؟

دستینه یک برگه کاغذ است که متن در هر دو طرف آن پرینت شده است. این برگه قبل از تهیه انبانه تا زده میشود (و گاهی برش داده می شود). یک انبانه در اصل یک کتابچه است. همیشه تعداد صفحات یک انبانه مضرب 4 است و اغلب به صورت 16 یا 32 صفحه ای تهیه می شود. به همین خاطر اغلب اوقات در انتهای کتاب یک صفحه سفید می بینید.

ترتیب پرینت صفحات برای انبانه 16 رو

در این مقاله ما از برگه A4 معمولی که هر دو سمت آن متن چاپ شده است استفاده می کنیم. سپس هشت دستینه در هر انبانه قرار می دهیم که در مجموع 32 صفحه کتاب ما را تشکیل می دهد. از آنجایی که هر برگه کتاب به صورت تو در تو در یک انبانه چیده می شود، دستینه ها باید به ترتیب خاصی پرینت شوند و در ادامه اینکار را بحث می کنیم.

اطمینان حاصل کنید که صفحات کتاب به درستی شماره گذاری یا برچسب گذاری شده باشند. ابتدا فایل pdf کتاب خود را در نرم افزار Adobe Acrobat Reader باز کنید و سپس از منوی فایل یا پنل ابزار سمت راست پنجره برنامه، گزینه Organize Pages را بزنید تا تمامی صفحات کتاب خود را در حالت چیده شده ببینید.

ابتدا شماره صفحه ها را چک کنید. ممکن است شماره گذاری تکرار شده باشد. مثلا صفحات عنوان، شناسنامه و غیره یکبار و متن اصلی دوباره از 1 شماره صفحه خورده باشد. در این صورت از نوار ابزار گزینه reset the page labels را بزنید تا به طور صحیح و پشت سر هم پرینت شود.

در صورتی که شماره صفحات درست نیست، می توانید روی صفحه اول کلیک راست کرده و گزینه Page Numbering را انتخاب کنید. سپس روی گزینه All گذاشته و دکمه OK را بزنید.

بدین ترتیب صفحات بطور متوالی شماره گذاری شده و آماده پرینت می شود.

پرینت کتاب برای یک کتابچه 32 صفحه ای

حال دکمه print را بزنید تا دیالوگ تنظیمات چاپ پرینتر شما ظاهر شود. ممکن است این دیالوگ گزینه ای برای چاپ کتابچه و تهیه دستینه داشته باشد و کتاب را به صورت مجموعه ای از دستینه ها بچیند. هرچند سعی کنید هر بار 32 صفحه از کتاب را پرینت کنید و در بخش سایز و هندل صفحات گزینه Booklet را انتخاب کنید.

بخاطر داشته باشید که پرینت باید به صورت دو رو انجام شود. اگر پرینتر شما از Duplex printing پشتیبانی می کند، پرینت به صورت خودکار روی پشت و روی کاغذ انجام خواهد شد. در غیر اینصورت لازم است که وسط کار کاغذهای خود را دستی برگردانید. بدین ترتیب هر بار 32 صفحه پرینت کنید و ابتدا صفحه 32-1، سپس 64-33 و بعد 96-65 و صفحات 128-97 و مانند اینها را پرینت کنید تا تمام صفحات کتاب پرینت شود. اگر قصد دارید چند جلد از کتاب خود چاپ کنید، بهتر است تعداد کپی ها را از ابتدا مشخص کنید و از هر برگ به اندازه مورد نیاز پرینت بگیرید.

انتخاب کاغذ مناسب برای چاپ کتاب

بخش مهمی از کتاب و کتابخوانی به نوع کاغذ کتاب بر می گردد، احساسی که کاغذ به سر انگشتان مخاطب حین ورق زدن می دهد. بنابراین انتخاب کاغذ صحیح بسیار حیاتی است. اگر کاغذ خیلی نازک و سبک باشد، هم وصل کردن و تهیه کتاب سخت می شود و هم استفاده آن برای خواننده مشکل. اگر از کاغذ استوک کلفت و سنگین استفاده کنید، خواهید دید که تا زدن و استفاده آن چقدر مشکل خواهد بود. اگر می خواهید کتابی درست کنید که حس حرفه ای به خواننده بدهد، توصیه می شود از کاغذی با شرایط زیر استفاده کنید:

◄ کاغذ مات (معمولی) و غیر گلاسه باشد

◄ وزن کاغذ 70 یا 80 گرم در متر مربع (gsm) باشد.

اگر قصد دارید از کاغذ بازیافتی استفاده کنید، ابتدا آن را تست کنید و از خرید کاغذهای کرم یا کاهی رنگ اجتناب کنید.

مرحله 3: چیدن دستینه ها در انبانه ها

زمانی که کل کتاب پرینت شد، حال نوبت تهیه دستینه ها و سپس چیدن آنها به صورت انبانه است. هر انبانه از هشت برگه کاغذ تشکیل می شود (که شامل 32 صفحه پرینت شده است).

صفحات 1 تا 32 را بردارید، از وسط به دقت تا بزنید، مواظب باشید که در جهت درست تا بخورد. حال از منگنه استفاده کرده و آنها را به ترتیب صحیح به صورت یک در میان منگنه کنید.

وقتی منگنه می کنید، بهتر است انبانه های پشت سر هم را با فاصله منگنه کنید. همانطور که در شکل بالا نشان داده شده است. کاغذها بایستی به دقت تا خورده و محل تا خوردگی محکم و دقیق باشد. بنابراین بهتر است برگه ها را تا زده و یک شب زیر یک شی سنگین نگهداری کرد. بدین ترتیب کل کتاب به صورت انبانه های 32 صفحه ای منگنه و آماده می شود.

حالا وقت وصل کردن انبانه ها به هم است. در بعضی از مواقع برای وصل کردن انبانه ها از دوخت با سوزن استفاده می شود اما در اینجا از چسب گرم استفاده می کنیم.

ابتدا انبانه های خود را به ترتیب صحیح و منظم بچینید. سپس از گیره بولداگ استفاده کرده و آنها را سر جای خود ثابت کنید. سپس چسب گرم را در سمت شیرازه کتاب بمالید. مواظب باشید که زیاد چسب نزنید که از وسط انبانه ها بیرون بزند.

قبل از اینکه چسب سرد شود، پارچه تهیه شده را به شیرازه کتاب بچسبانید. پارچه بایستی فقط به شیرازه کتاب چسب شود و از دو طرف به سمت داخل نچسبد. از دو طرف مقداری از پارچه آزاد بوده که به پشت جلد کتاب چسب خواهد شد. پارچه و انبانه ها را با کلیپ بولداگ محکم در جای خود نگهدارید.

وقتی چسب سرد و محکم شد (ممکن است چند ساعت برای محکم شدن رها شود)، می بینید که صفحات به یک اندازه و منظم در یک خط قرار نگرفته اند. با استفاده از چاقوی تیز بر و خط کش فلزی همیشه می توان اضافات کاغذ را چید و حاشیه های کتاب را مرتب کرد.

مرحله 4: آماده کردن جلد کتاب

برای اندازه گیری جلد کتاب از یک انبانه استفاده کنید و جلد رو و پشت کتاب را هم اندازه برش بزنید. مقوای جلد کتاب بایستی هم اندازه باشد اما بهتر است از خود صفحات کتاب یک یا دو میلی متر بزرگتر باشد.

حال کاغذ یا جنس رویه جلد کتاب را برش بزنید. ارتفاع پارچه یا جنس رویه مقوای کتاب از جلو و پشت بایستی یکسان باشد و شامل قطر انبانه های دسته شده و قطر مقوای جلد کتاب است.

حال با استفاده از چسب مایع، مقوای پشت و روی جلد کتاب و پارچه رویه را به هم وصل کنید. فاصله بین شیرازه و جلد کتاب بایستی یک و نیم برابر قطر مقوای جلد کتاب باشد. همچنین از همه طرف حدود 4 سانتیمتر پارچه را اضافه بگیرید. اطمینان حاصل کنید که چسب به طور یکدست و کامل پخش شده باشد، وقتی پارچه را به جلد می چسبانید و از کارت بانک یا چیزی مشابه برای خارج کردن حباب ها از زیر پارچه شیرازه استفاده کنید.

در سمت داخل جلد کتاب چسب بیشتری استفاده کنید و پارچه یا جنس رویه مقوای جلد کتاب را به دقت تا بزنید.

مرحله 5: وصل کردن جلد و انبانه ها به هم

این بخش کمی ظرافت می خواهد و تاثیر قوی بر تجربه مخاطب از کتاب دارد. حالا انبانه های به هم وصل شده را به جلد کتاب وصل می کنیم. دو طرف آزاد پارچه شیرازه کتاب را روی دو سمت جلد با استفاده از چسب مایع وصل می کنیم.

توجه: دقت کنید که به هیچ وجه چسب به مقوای شیرازه یا پارچه شیراز نرسد و به هیچ وجه به هم نچسبد. بایستی بین پارچه شیرازه چسبیده به انبانه ها و شیرازه پشت جلد کتاب فاصله بوده و به هم نچسبد.

ابتدا یک طرف جلد را وصل کنید. یک یا دو ساعت آن را رها کنید تا چسب محکم و خشک شود. جلد کتاب را باز نگهدارید و مواظب باشید از صفحات کتاب روی آن نیفتد. بهترین شیوه این است که جلد چسب شده را روی میز گذاشته و سمت دیگر جلد و صفحات کتاب را با استفاده از مقوا یا هر شی دیگری بالا نگهدارید.

در مرحله بعدی سمت دیگر جلد کتاب و اضافه پارچه شیرازه را چسب کنید و بگذارید تا خشک و محکم شود. حال صفحه کاغذ زینتی یا برگه سفید تعبیه شده در اول و آخر کتاب را با چسب به جلد کتاب چسب کنید تا اضافات پارچه رویه جلد و چسب ها مخفی شود. در این بخش مقدار چسب مورد استفاده مهم است تا از کناره ها بیرون نزده یا کاغذ تزئینی را خیس نکند.

بخاطر داشته باشید که هر بار یک سمت جلد کتاب را چسب و آماده کنید تا از به هم چسبیدن صفحات و مرطوب شدن کاغذ تزئینی و ایجاد نمایی ناخوشایند پرهیز شود. بدین ترتیب کتاب دست ساز ما آماده خواندن یا کادو کردن است.

No FAQ Found.