تقسیم بندی ۵۱ نوع ترجمه مرسوم: بخش اول
آیا می دانید انواع ترجمه چیست؟ تقسیم بندی ترجمه براساس نوع، روش و حوزه موضوع محتوا چگونه است؟ ترجمه عمومی چیست؟ ترجمه تخصصی چیست؟ ترجمه فنی با ترجمه پزشکی چه تفاوتی دارد؟ شمار انواع مختلف ترجمه زیاد است. در این مقاله به انواع ترجمه رایج و شناخته تر می پردازیم.
در این مقاله ۵۱ نوع از اصلی ترین انواع ترجمه کتاب که ممکن است یک مترجم با آن مواجه شود را بحث می کنیم. این دسته بندی شامل تمامی روش ها، تکنیک ها، راهبردها و رویه های ترجمه و حوزه های ترجمه تخصصی است.
با معرفی انواع ترجمه می توان دید کلی نسبت به ترجمه متون پیدا کرده و در مورد نوع ترجمه ای که می خواهیم انجام دهیم، تصمیم گیری کنیم. همه ۵۱ نوع انواع ترجمه در چهار دسته کلی قرار می گیرند.
دسته الف انواع ترجمه: ۱۵ نوع ترجمه براساس حوزه تخصصی یا موضوع محتوا
شرکت های ترجمه غالبا سرویس ترجمه خود را برپایه حوزه تخصص و رشته مرتبط با متن منبع دسته بندی می کنند. اینکار راهی مفید برای دسته بندی ترجمه است زیرا کتاب ها و متون تخصصی مستلزم ترجمه توسط یک مترجم با دانش تخصصی آن رشته و حوزه است.
رایجترین انواع ترجمه تخصصی که در این دسته قرار می گیرند، عبارتند از:
۱- ترجمه عمومی (General Translation)
ترجمه عمومی چیست؟ به ترجمه متون و کتاب های غیرتخصصی ترجمه عمومی می گویند. این نوع ترجمه روی کتاب ها و محتوایی انجام می شود که درک و فهم آن توسط مخاطب مستلزم داشتن دانش تخصصی نیست. هرچند هنوز ممکن است اصطلاحات و واژه های ترمینولوژیک در متن وجود داشته باشد.
چه کسی ترجمه کتاب عمومی انجام می دهد؟ ترجمه عمومی بدین معنی است که مترجم لازم نیست دانش تخصصی داشته باشد و هر مترجم حرفه ای می تواند کتاب عمومی یا محتوای عمومی را ترجمه کند. به مترجمانی که تنها ترجمه عمومی انجام می دهند گاهی جنرالیست یا مترجم چند منظوره اطلاق می شود.
نمونه ترجمه عمومی ترجمه کردن مطالب مرتبط با قراردادهای تجاری، محتوای وبسایت، ترجمه کتابچه محصولات و خدمات و گزارش های غیر فنی است.
کرنر ترجمه متون و کتاب های عمومی ترجمک
۲- ترجمه فنی (Technical Translation)
آیا می دانید ترجمه فنی چیست؟ ترجمه کتاب فنی و مهندسی با ترجمه عمومی چه تفاوتی دارد. اصطلاح ترجمه فنی به دو شکل بکار برده می شود:
ترجمه فنی در مقیاس وسیع: هر گونه ترجمه ای که به دانش تخصصی در یک حوزه یا رشته نیاز داشته باشد. این تعریف شامل تقریبا تمامی انواع ترجمه های بحث شده در این بخش است.
ترجمه فنی در مقیاس خاص: به ترجمه کتاب های فنی و مهندسی، فناوری اطلاعات و متن های صنعتی اطلاق می شود. ترجمه دستورالعمل، راهنما، کتابچه و اسناد فنی و مهندسی نیز در این دسته قرار می گیرد.
در حالت تخصصی و خاص، ترجمه فنی برای مثال شامل ترجمه کتاب حقوقی، مالی و ترجمه کتاب پزشکی نیز می شود زیرا به دانش تخصصی و فنی رشته نیاز است، هرچند بایستی در حالت وسیع ترجمه فنی دسته بندی شود.
انجام ترجمه فنی مستلزم دانش تخصصی حوزه یا رشته محتوای تحت ترجمه است. زیرا اگر دانش فنی نداشته باشد، مترجم نمی تواند متن را بخوبی درک کند. انجام ترجمه تخصصی کتاب فنی و بخصوص کتاب فنی و مهندسی مستلزم دانش بالا در رشته فنی و مهندسی متناظر است.
بایستی در نظر داشته باشیم که بسیاری از ترجمه های کتاب فنی و مهندسی مستلزم ویراستاری و بازبینی است. حتی اگر محدودیت زمانی و بودجه وجود نداشته باشد، می توان ترجمه فنی را ترجمه معکوس کرده و بازبینی کرد. نمونه ترجمه فنی غیر از ترجمه کتاب های فنی و مهندسی، ترجمه دستنامه، گزارش های تخصصی و بروشور محصولات است.
کرنر ترجمه متون و کتاب های فنی و مهندسی ترجمک
۳- ترجمه علمی (Scientific Translation)
ترجمه علمی به ترجمه محتوا و اسناد مرتبط با پروژه های تحقیقاتی علمی اطلاق می شود. کتاب های تلفیقی تحقیقات و اسناد پروژه های تحقیقاتی و بخصوص کارآزمایی های بالینی مملو از ترمینولوژی خاص است و به دانش بالای مترجم نیاز دارد.
بیشتر مواقع در محتوا و متن علمی از فناوری پیشرفته استفاده می شود که موجب مشکل شدن برای مترجم های با تجربه و سن بالا می شود.
بنابراین ضروری است که مترجم در حوزه محتوای کتاب علمی دانش خوبی داشته و محتوا را بخوبی بفهمد. بدین ترتیب مترجم علمی متخصص یکی از رشته های علمی است که به ترجمه روی آورده است و یا مترجمی با تحصیلات دانشگاهی است که در رشته علمی دیگری نیز تحصیل کرده است.
معمولا در ترجمه کتاب علمی یا کتاب های فنی و مهندسی، مترجم با مشتری در تماس بوده و دیکشنری خاص کتاب و محتوای منبع را ایجاد می کنند تا از کیفیت برتر ترجمه اطمینان حاصل شود. نمونه ترجمه علمی مقالات تحقیقاتی، مقالات ژورنال ها، نتایج مطالعات تجربی و کارآزمایی های بالینی است.
۴- ترجمه پزشکی (Medical Translation)
ترجمه پزشکی چیست؟ ترجمه کتاب پزشکی و پیراپزشکی، ترجمه محتوای مراقبت سلامت، محصولات طبی، دارویی و ترجمه بیوتکنولوژی را ترجمه پزشکی می گویند.
اصطلاح ترجمه پزشکی یا ترجمه طبی یک اصطلاح خیلی وسیع است و رشته های تخصصی زیاد و اسناد و محتوای متنوعی را شامل می شود. از اطلاعات بیمار تا قوانین و مقررات، اسناد بازاریابی و فنی درمانی، کتاب های رشته پزشکی و پیراپزشکی زیر مجموعه ترجمه پزشکی است.
ترجمه پزشکی دارای زیر شاخه های بالقوه زیادی است و مترجمان تخصصی زیادی در زیر رشته های ترجمه پزشکی فعالیت می کنند از قبیل ترجمه کتاب دامپزشکی، ترجمه کتاب پرستاری، ترجمه کتاب بهداشت محیط، ترجمه کتاب علوم غذایی و تغذیه.
همانند هر کتاب و متن دیگری، مترجم باید درک و برداشت صحیحی از محتوای منبع داشته باشد که بتواند ترجمه پزشکی صحیح و کیفی انجام دهد. دانش ترمینولوژی پزشکی و اغلب موضوعات تخصصی این حوزه برای مترجم کتاب پزشکی لازم است.
در بعضی از کشورها قوانین خاصی برای اسناد و دفترچه های تجهیزات پزشکی و مواد دارویی وضع شده است. این شامل محتوای مختص مددجویان و محتوای مختص متخصصان است.
بهتر است بدانید که ترجمه اسناد و مدارک تجهیزات پزشکی و دارویی تحت قانون خاصی انجام می شود. هر گونه خطا در ترجمه در بعضی کشورها پیگرد قانونی دارد. بنابراین مترجم کتاب پزشکی بهتر است از متخصصان پزشکی یا پیراپزشکی باشد که از زبان دوم خود به زبان مادری ترجمه پزشکی انجام می دهد.
نمونه ترجمه پزشکی غیر از ترجمه کتاب پزشکی و ترجمه کتاب رشته های پیراپزشکی، ترجمه بروشور داروها، ترجمه مقالات تحقیقاتی و ترجمه نتایج کارآزمایی های بالینی است. همچنین ترجمه پرونده های بیماران و اطلاعات مربوطه جز ترجمه پزشکی است. اگر به یادگیری ترجمه متون پزشکی علاقمند هستید، کیوسک آموزش ترجمه پزشکی ترجمک را مطالعه کنید.
۵- ترجمه مالی (Financial Translation)
ترجمه مالی چیست؟ در حالت کلی به ترجمه اسناد و محتوای بانکی، بورس، گزارشات مالی و بودجه ترجمه مالی گفته می شود. هرچند این اصطلاح برای اسناد فنی تر استفاده می شود که مستلزم دانش تخصصی مترجم در حوزه محتوای مالی است.
چه کسی می تواند کتاب مالی را ترجمه کند؟ ترجمه کتاب مالی و محتوای مرتبط با تراکنش های بانکی، بورس و فعالیت در عرصه بورس را مترجم حرفه ای مسلط به ترجمه کتاب های مالی و بودجه انجام دهد. کتاب های مالی معمولا در حوزه اقتصاد و مدیریت است و مترجم کتاب های اقتصاد و مترجم کتاب مدیریت می تواند کتاب های مالی را ترجمه کند.
ترجمه کتاب مالی و بودجه به مترجمی نیاز دارد که با ترمینولوژی مالی و بودجه آشنایی داشته باشد و زمینه ای در ترجمه کتاب های حسابداری داشته باشد.
به غیر از ترجمه کتاب های مالی و بودجه، مترجم کتاب مالی می تواند اسناد مربوط به حساب های شرکت، گزارش های سالانه، بیانیه مالی و بودجه، گزارشات حسابرسی و سایر اسناد مالی را ترجمه کند.
۶- ترجمه اقتصادی (Economic Translations)
ترجمه اقتصادی چیست؟ ترجمه اقتصادی گاهی مترادف با ترجمه مالی استفاده می شود. اما ترجمه اقتصادی شامل ترجمه تمامی حیطه های فعالیت مالی و ترکیب تجارت/بازار و اقدامات مالی است و خود نوعی ترجمه فنی است.
ترجمه کتاب های اقتصاد و ترجمه اقتصادی یکی از حوزه های تحقیقات بین شغلی و عملکرد حرفه ای است که از مطالعات ترجمه و اقتصاد ریشه گرفته و مطالعات زبان و ارتباطات در آن تاثیر دارد.
مترجمان تخصصی رشته های اقتصاد، بازرگانی، مدیریت و بازار می توانند متون و کتاب اقتصاد را ترجمه نمایند. مترجم متون اقتصادی بایستی بتواند اصطلاحات تخصصی حوزه اقتصاد را ترجمه کرده و ربط روشنی با متن داشته باشد. اقتصاد ریشه های بین المللی زیادی داشته و ترجمه کتاب اقتصاد مستلزم شناخت کافی از اقتصاد جهانی است.
ترجمه کتب اقتصاد شامل ترجمه تخصصی کتاب های اقتصاد و رشته اقتصاد و زیر مجموعه های آن است. مترجمی که در حوزه اقتصاد و عملیات های اقتصادی و بازار اطلاعات دارد می تواند ترجمه کتاب های اقتصادی را انجام دهد.
۷- ترجمه قانونی (Legal Translation)
ترجمه حقوقی چیست؟ به ترجمه محتوای مرتبط با سیستم حقوقی و قضایی ترجمه حقوقی گفته می شود.
چه کسی می تواند ترجمه حقوقی انجام دهد؟ کسی که دارای زمینه و آگاهی در حوزه رشته حقوق و مسائل قضایی دارد، می تواند ترجمه حقوقی انجام دهد.
ترجمه کتاب حقوق و مسائل قانونی یکی از مشکل ترین انواع ترجمه تخصصی است و هر مترجمی قادر به ترجمه کیفی و دقیق کتاب های حقوقی نیست. ترجمه کتاب حقوق مستلزم دانش بالای رشته حقوق و تسلط خیلی بالا به زبان مقصد است.
ترجمه کتاب های حقوقی مستلزم آشنایی با تفاوت سیستم حقوقی و قانونی متن منبع و مقصد است و مترجم کتاب بایستی بتواند از اصطلاحات و عبارات حقوقی متناظر به شکلی استفاده کند که قوانین به صحت و درستی انتقال یابد.
بومی سازی ترجمه کتاب حقوقی بسیار سخت و نیازمند مترجم مجرب در حوزه رشته حقوق است. ترجمه کتاب های حقوق و مرتبط با سیستم قانونی مستلزم توانایی ترجمه و صلاحیت های ترجمه حرفه ای است.
به غیر از ترجمه کتاب های رشته حقوق و کتاب های مرتبط با سیستم قانون و قضایی، به ترجمه قراردادها، گزارشات قانونی، پرونده های حقوقی، احکام قضایی دادگاه، نظرات تخصصی و کارشناسی، قانون گذاری و وضع قانون مدنی و اساسی نیز ترجمه حقوقی یا ترجمه قضایی اطلاق می شود.
۸- ترجمه قضایی (Juridical Translation)
ترجمه فقهی یا قضایی مترادف ترجمه حقوقی است. بطور بدیل به ترجمه لازم برای دریافت گواهی، اقامت، مهاجرت، اقدامات قانونی اطلاق می شود. ترجمه کتاب فقهی قضایی زیر شاخه ترجمه حقوقی است.
ترجمه کتاب های قضایی مستلزم آشنایی خیلی زیاد با مفاهیم و اصطلاحات حقوقی است و یکی از سخت ترین متون برای ترجمه است. بنابراین ترجمه محتوا و کتاب قضایی مستلزم رویه های پیچیده ترجمه کتاب است تا تحلیل مشروع و هوشمندی از قوانین مقایسه ای داشته و تناظر صحیحی بین متن زبان منبع و زبان هدف ایجاد شود.
گاهی ترجمه کتاب ها و اسناد مرتبط با پلیس و نیروی انتظامی نیز در شاخه ترجمه قضایی انجام می شود.
۹- ترجمه حقوقی (Judicial Translation)
ترجمه قضایی نیز زیرشاخه و مترادف ترجمه قانونی یا ترجمه حقوقی است. ترجمه کتاب های قضایی و اسناد قضایی نیز توسط مترجم قانونی یا حقوقی انجام می شود.
ترجمه کتاب ها، اسناد و مدارک مربوط به اقدامات دادگاه و محتوای ذخیره شده در دادگاهها ترجمه قضایی اطلاق می شود.
۱۰- ترجمه گواهی ثبت اختراع (Patent Translation)
ترجمه گواهی ثبت اختراع چیست؟ به ترجمه اسناد مالکیت هوشی اختراع و اسناد و مدارک مرتبط به ثبت کردن ابداعات و اختراعات فرد ترجمه گواهی ثبت اختراع اطلاق می شود.
هرچند کتاب های زیادی در مورد شیوه ثبت اختراع وجود دارد و به زبان های مختلف ترجمه می شود، خود اسناد و مدارک گواهی ثبت اختراع و فرآیند ثبت اختراع یک پروسه زمانبر و پر از محتوا و کاغذ بازی است.
بدین ترتیب ترجمه گواهی ثبت اختراع همانند ترجمه کتاب های حقوقی و قانونی توسط کسی انجام می شود که علاوه بر آشنایی با حوزه تخصصی اختراع (مثل رشته مهندسی برق در اختراعات مرتبط با مهندسی برق)، بایستی با اصطلاحات و عبارات حقوقی نیز آشنا باشد.
ترجمه ثبت اختراع یک ترجمه فوق العاده فنی و تخصصی است و هر مترجمی توانایی ترجمه گواهی ثبت اختراع را ندارد. ترجمه گواهی ثبت اختراع مستلزم مترجمی حرفه ای و با تجربه است که در ترجمه کتاب های تخصصی و حقوقی سابقه داشته باشد.
۱۱- ترجمه ادبی (Literary Translation)
ترجمه ادبی چیست؟ به ترجمه هر گونه کار و کتاب مرتبط با ادبیات مثل رمان، داستان های کوتاه، نمایش، دیوان اشعار و فعالیت های ادبی ترجمه ادبی گفته می شود.
ترجمه ادبی به عنوان یکی از مشکل ترین انواع ترجمه در نظر گرفته می شود. ترجمه ادبی چیزی فراتر از انتقال معانی به سبکی متناسب نیست. چالش ترجمه ادبی در بازتولید شخصیت ها، اشعار و تاثیر اصلی محتوا است. ماهیتی که موجب منحصر به فرد شدن کار و کتاب ادبی می شود.
ترجمه ادبی را در بیشتر موارد بازتولید یا باز آفرینش می خوانند. زیرا مستلزم تولید کاری ادبی برای انتقال کار ادبی منبع است. مترجم ادبی بایستی مهارت های ادبی و نگارش خلاقه خیلی قوی داشته باشد. ترجمه کتاب های ادبی مستلزم بیشترین مهارت و دانش و خلاقیت مترجمان است. تعداد مترجم هایی که ترجمه ادبی انجام می دهند کم است و معمولا ترجمه کتاب های ادبی کمتر انجام می شود.
۱۲- ترجمه بازاری (Commercial Translation)
به ترجمه اسناد و محتوای مرتبط با تجارت اطلاق می شود.
۱۳- ترجمه تجاری (Business Translations)
ترجمه تجاری یک اصطلاح وسیع و رایج در ترجمه متون است. ترجمه تجاری شامل انواع ترجمه تخصصی از جمله حقوقی، مالیف فنی و ترجمه مدیریت است. زیرا همگی بطور کلی در کتب و اسناد تجاری بکار گرفته می شوند.
بعضی از اسناد و کتاب ها به آشنایی با اصطلاحات و تکیه کلام های تجاری و توانایی نگارش به سبک بازار دارد.
ترجمه کتاب تجارت یا بازار چیست؟ علم تجارت و بازار شامل شاخه های متنوع فراوانی است که هر کدام به ترجمه تخصصی خاص خود نیاز دارد. محتوای تجاری از دو بخش تخصصی و عمومی تشکیل شده است. بخش عمومی را مترجم عمومی انجام می دهد اما کتاب های مرتبط با تجارت و بازار توسط مترجم تخصصی علوم تجاری و بازاری ترجمه می شود.
علاوه بر ترجمه کتاب های تجارت و بازار، کتاب های مدیریت بازار و بازاریابی نیز توسط این مترجم ترجمه می شود. اسناد ارتباطات و معاملات تجاری، گزارشات، بازاریابی و مواد ترویجی و تبلیغاتی نیز توسط مترجم تجاری یا بازاری ترجمه می شود.
۱۴- ترجمه مدیریت یا ترجمه اداری (Administrative Translations)
ترجمه مدیریت چیست؟ به ترجمه کتاب های مرتبط با مدیریت و رهبری و اداری اطلاق می شود بنابراین خود زیر شاخه ای از ترجمه تجاری یا بازاری است.
کسی ترجمه کتاب های مدیریت را ترجمه می کند که در رشته مدیریت تخصص و اطلاعاتی داشته باشد. مترجم کتاب مدیریت و اداری بایستی با اصطلاحات و ترمینولوژی رشته مدیریت آشنا باشد. ترجمه کتاب های مدیریت دولتی، کتاب های مدیریت بازرگانی، مدیریت اجرایی، مدیریت صنعتی در این دسته قرار می گیرد. ترجمه اسنادی چون گزارشات، پروپوزال ها، ترجمه طرح تحقیقاتی و اسناد اداری و بازرگانی در این دسته قرار می گیرد.
۱۵- ترجمه بازاریابی (Marketing Translations)
ترجمه بازاریابی چیست؟ به ترجمه محتوای تبلیغاتی، بازاریابی و ترویجی اطلاق می شود. ترجمه بازاریابی زیرمجموعه ترجمه تجاری یا ترجمه بازرگانی است.
متون بازاریابی برای تاثیر گذاری بر مخاطبان تدوین می شود بنابراین بایستی جذاب و تشویق کننده باشد و مستلزم ترجمه تخصصی حرفه ای است.
در ترجمه متون بازاریابی و تبلیغاتی به ندرت می توان با ترجمه مستقیم به هدف رسید، بنابراین مترجم متون بازاریابی و تبلیغاتی بایستی مترجمی با دانش تخصصی و حرفه ای باشد.
گاهی اوقات در ترجمه تبلیغاتی لازم است محتوای جدید از محتوای منبع ایجاد شود که به آن بازآفرینی یا باز آفرینش (transcreation) اطلاق می شود و دسته بعدی انواع ترجمه را شامل می شود.
ترجمه کتاب های بازاریابی و ترجمه کتاب بازرگانی مستلزم دانش تخصصی این رشته ها می باشد. مترجم تخصصی تجاری، بازرگانی و مترجم بازاریابی می تواند کتاب های بازاریابی و بازرگانی را ترجمه کند.
ترجمه متون بازرگانی و بازاریابی مستلزم مترجمی است که از سبک نگارش قدرتمندی بهرمند باشد و بتواند نسخه انگیزشی و جذابی از نسخه محتوای منبع ایجاد کند.
بهتر است بدانید که این نوع از ترجمه متن مستلزم مهارت ویراستاری و نمونه خوانی است. مترجم کتاب بازرگانی و تجاری ممکن است به ترجمه اسناد و گزارش های تبلیغاتی و ترویجی نیز بپردازد.