اصول طراحی جلد کتاب دانشگاهی

اصول طراحی جلد کتاب دانشگاهی

کتاب دانشگاهی چیست؟ تفاوت کتاب های آکادمیک و عمومی در چیست؟ طراحی جلد کتاب دانشگاهی چه مشخصاتی دارد؟ طراحی جلد کتاب دانشگاهی و غیر داستانی مستلزم دقت بیشتری است. برخلاف کتاب های داستانی و عمومی، کتاب های آکادمیک ماهیت جدی تری دارند.

اصل 1 – از بالاترین شفافیت ممکن تصاویر استفاده کنید
اصل 2- هرگز از فونت های فانتزی استفاده نکنید
اصل 3- همیشه بزرگترین فونت را برای عنوان کتاب در نظر بگیرید
اصل 4- تا سر حد امکان عنوان کتاب را کوتاه در نظر بگیرید
اصل 5- از رنگ های براق و خیره کننده اجتناب کنید

پنج قاعده مهم در طراحی جلد کتاب های دانشگاهی

طراح جلد در کتاب های عمومی و داستانی تلاش می کند مخاطبان را سرگرم و جذب کند. در کتاب های آکادمیک و تجاری هدف جذب مخاطبان شاغل یا حرفه ای است و کتاب و جلد کتاب در معرض دید متخصصان و صاحبنظران قرار می گیرد.

بنابراین کیفیت طراحی جلد و بازنمایی کتاب بایستی در حد استانداردهای بالا باشد: آنچه که یک مخاطب متخصص از یک طراح حرفه ای و صاحبنظر انتظار دارد. طراحی جلد کتاب جایی است که نباید کمترین خدشه را به ماهیت کتاب وارد کند و نباید در صرف هزینه برای طراحی جلد حرفه ای کوتاهی کرد. زیرا در کتاب های دانشگاهی اعتبار نویسنده و مترجم کتاب زیر سئوال می رود.

در این مقاله پنج اصل و دستورالعمل برای طراحی جلد خوب و حرفه ای برای کتاب های آکادمیک و غیر داستانی ارائه شده است، بطوری که به عنوان نویسنده یا مترجم کتاب بتوانید با طراح جلد کتاب خود بحث کرده و محدودیت هایی در مورد انتخاب فونت، رنگ و اجزا و المان های جلد کتاب مشخص کنید.

اصل 1 – از بالاترین شفافیت ممکن تصاویر استفاده کنید

همانطور که می دانیم وقتی قرار است کتاب چاپ شود و نسخه های فیزیکی یا هاردکور از آن تهیه شود، در انتخاب شفافیت (Resolution) تصاویر محدودیت هایی وجود دارد. بنابراین بهتر است از حداکثر شفافیت ممکن و مجاز استفاده شود.

در طرح جلد کتاب های دانشگاهی و حرفه ای وجود تصاویر پیکسلی شده (دانه ای شده)، محو و یا کم کیفیت نشانگر آماتور بودن طراح جلد کتاب است. طراح جلد بایستی برای دستیابی به طرح جلد حرفه ای و یکدست از بالاترین شفافیت و کیفیت ممکن تصاویر استفاده کند.

امروزه چاپ دیجیتال پیشرفته مستلزم تصاویری با کیفیت خیلی بالا است. همین که تصویر بر روی صفحه نمایشگر سیستم شما خوب به نظر می رسد بدین معنی نیست که بعد از پرینت هم همین کیفیت و جلوه را خواهد داشت.

قبل از تهیه یا گرفتن تصاویر لازم برای طراحی جلد کتاب، بهتر است ملزومات و دستورالعمل های ناشر را چک کنید. مثلا ترجمک تصاویر زیر 400 پیکسل شفافیت را قبول نمی کند. بیشتر چاپخانه ها بطور روتین شفافیت 300 پیکسل (300 dpi) را معیار قرار می دهند. به هر حال بالاترین پیکسل مجاز را استفاده کنید.

اصل 2- هرگز از فونت های فانتزی استفاده نکنید

هزاران خانواده فونت در بازار آنلاین دردسترس است. بعضی از فونت ها بچگانه، بعضی فانتزی و بعضی اختصاصا برای گول زدن مخاطب طراحی شده اند. در طراحی جلد کتاب های آکادمیک هرگز از فونت های فانتزی و گول زننده استفاده نکنید. هرچند ممکن است اغوا شده و فونتی برای طراحی جلد کتاب انتخاب کنیم که برجسته و گول زننده باشد.

اما بخاطر داشته باشید که گرچه خلاقیت و احتمالات ممکن در طراحی جلد بی پایان است، توقعات بازار و حوزه تخصصی کتاب چنین نیست. بنابراین انتخاب فونت اشتباه ممکن است به جذبه و بازار کتاب لطمه بزند. بهتر است نمونه کارهای قبلی حوزه تخصصی کتاب را بررسی کرده و فونت بندی جلد کتاب مطابق با روتین و روش مرسوم تخصص انتخاب شود.

انتخاب فونت و طرح جلد کتاب های دانشگاهی مستلزم تجربه است. یک طراح جلد حرفه ای و مجرب براحتی می تواند فونت های صحیح و جذاب را انتخاب نماید. طراح جلد کتاب با تجربه می تواند مشخص کند کدام فونت و طرح روی جلد مخاطبان هدف را به خود جذب می کند.

اصل 3- همیشه بزرگترین فونت را برای عنوان کتاب در نظر بگیرید

بجز مواردی که طراحی جلد کتاب برای یک مولف خیلی سرشناس انجام می شود که اسمش می تواند بزرگترین تبلیغ برای کتاب باشد، بزرگترین فونت بایستی برای نام کتاب در نظر گرفته شود.

انتخاب سایز فونت متن جلد کتاب یکی از تصمیمات مهم در طراحی جلد کتاب است. بزرگترین فونت ممکن همیشه برای عنوان کتاب در نظر گرفته می شود زیرا در نسخه های ایبوک و آنلاین، عکس جلد کتاب به صورت شستی و کوچک نمایش داده می شود و بایستی عنوان کتاب در این عکس های کوچک نیز مشخص باشد.

همیشه مولف، مترجم یا ناشر مایل است که طرح جلد کتاب به شکلی باشد که مخاطب در اولین نگاه عنوان کتاب را بخواند و تخم اما و چرای عنوان کتاب در ذهن وی کاشته شود. بدین ترتیب مخاطب به سمت کتاب جذب می شود.

اصل 4- تا سر حد امکان عنوان کتاب را کوتاه در نظر بگیرید

امروزه روند انتخاب نام کتاب به سمت نام کوتاه پیش می رود و استاندارد معمول عنوان سه کلمه ای برای اسم کتاب است. این مسئله حاصل تغییر روند کتاب و کتابخوانی از آفلاین به سمت آنلاین است. بخصوص نام کتاب های الکترونیک (ایبوک) بهتر است کوتاه بوده و همان عنوان سه کلمه ای باشد.

وظیفه طراح جلد کتاب این است که عنوان کتاب را به شیوه ای جذاب و جلوه گر در معرض دید مخاطبان قرار دهد. بنابراین بایستی در عین زیبایی، از المان های گرافیکی برای جلوه بصری بهتر عنوان کتاب استفاده شود.

طرح روی جلد کتاب یک قصه را بیان می کند و عنوان اسم این قصه است. مثلا وقتی طراحی جلد کتاب به صورت ترکیبی از معادلات و فرمول های ساختاری است و عنوان کتاب آمار برای پرستاران، بدین معنی است که جلد کتاب قصه ریاضیات و محاسبات را بیان می کند و اسم کتاب به آن نام کتاب آمار را می دهد.

گرچه عنوان کتاب بایستی طوری باشد که مخاطبان هدف را جذب کند، اما با توجه به محدودیت های سایز کتاب و محدودیت های بصری عکس های شستی و کوچک وبسایت ها، بهتر است از دستورالعمل عنوان حداکثر 5-3 کلمه ای تبعیت شود.

گرچه در کتاب های فیزیکی قدیم عنوان طولانی و زیرعنوان کوتاه انتخاب می شد، امروزه برعکس شده و از عنوان کوتاه و زیر عنوان بلند و مستدل استفاده می شود. در حقیقت عناوین کوتاه شده و نویسندگان بسیار خلاقه با آن برخورد می کنند. حتی یک عنوان یک کلمه ای می تواند جذاب و مناسب باشد.

همانطور که گفته اند، ضرورت مادر اختراع است. بنابراین خلاقیت به خرج دهید! عنوان کوتاه و زیر عنوان مستدل استفاده کنید. می توانید در گوگل جستجو کرده و اسامی مشابه را چک کنید و سپس عنوان خود را انتخاب کنید.

اصل 5- از رنگ های براق و خیره کننده اجتناب کنید

گرچه هدف از طرح جلد کتاب این است که از میان انبوهی از کتاب ها خود را نشان دهد، اما نباید به طور افراطی از رنگ ها استفاده کرد زیرا می تواند مخرب باشد. بایستی رنگ ها منطبق با توقعات مخاطبان هدف کتاب باشد، دقیقا همانند فونت متن جلد کتاب.

اگر مخاطبان یک کتاب پالت رنگی را خیره کننده یا جلف بدانند، بدین معنی است که طراح جلد کتاب آماتور بوده است و رنگ بندی نامناسبی استفاده کرده است، حتی اگر به هدف نمایان شدن کتاب در بین انبوه کتاب ها رسیده باشد.

از آنجایی که امروزه دامنه رنگ های دردسترس اساسا نامحدود است، بدین معنی نیست که می توان از هر ترکیب رنگی استفاده کرد و بایستی از نظرات صاحبنظران حوزه چاپ و رنگ بهره برد.

یک طراح جلد کتاب حرفه ای و مجرب می داند که کدام رنگ ها برای کدام گروه از مخاطبان مناسب است و می تواند تصمیمات آگاهانه و مناسبی در مورد رنگ بندی جلد کتاب ها بگیرد.

پالت رنگ مورد استفاده برای طراحی جلد کتاب بایستی هم برای مخاطبان جذاب باشد و هم در راستای رنگ مورد استفاده در حوزه تخصصی کتاب باشد. در غیر اینصورت برای مخاطب کتاب سردرگمی ایجاد می شود. مثلا اگر برای کتاب بازاریابی و بورس از رنگ قرمز براق استفاده شود، یعنی ارتباط کتاب با مخاطب را قطع کرده ایم.

مخلص کلام

اصول پنج گانه فوق می گوید: طراحی جلد کتاب آکادمیک از اسلوب و قاعده خاصی تبعیت می کند، بایستی بالاترین شفافیت تصاویر را بکار گرفت، از فونت های فانتزی و گول زننده اجتناب کرده و بزرگترین فونت را برای عنوان کتاب که کوتاه و حداکثر 5 کلمه ای است استفاده کرد. در رنگ بندی جلد کتاب بایستی دقت کرده و از رنگ های خیره کننده و براق اجتناب کرد.

بهتر است هنگام تهیه بلوپرینت و چارچوب طراحی جلد کتاب آکادمیک تحقیق گسترده ای داشته، سایت های مختلف را چک کرده و کتاب های منتشر شده در حوزه تخصص محتوای کتاب را مرور کرد. سپس منطبق با نتایج این تحقیقات به انتخاب رنگ و فونت و شکل و شمایل طرح جلد پشت کتاب پرداخت.