قواعد انتخاب عنوان کتاب

قواعد انتخاب عنوان کتاب: مراحل ترجمه کتاب چیست؟ مراحل چاپ کتاب چیست؟ ویژگی های یک عنوان خوب چیست؟ چگونه عنوان خوبی برای کتاب خود انتخاب کنیم؟ عنوان کتاب بایستی چه مشخصاتی داشته باشد؟ آیا قاعده یا قانون خاصی برای تعیین عنوان کتاب وجود دارد؟ انتخاب عنوان کتاب وظیفه چه کسی است؟ در این مقاله به سئوالات فوق پاسخ داده می شود.

چگونه عنوان خوبی برای کتاب خود انتخاب کنیم

قواعد انتخاب عنوان کتاب: عنوان خوب کتاب همانند جلد خوب و زیبای کتاب است و یکی دیگر از ابزارهای موثر برای بازاریابی کتاب محسوب می شود. عنوان عالی نه تنها به درخشش کتاب شما از میان کتاب های دیگر کمک می کند، بلکه احتمالاً برای مدت ها در ذهن خوانندگان و مخاطبان کتاب باقی خواهد ماند.

اگر کتاب شما توسط یک انتشارات سنتی منتشر می شود، افراد زیادی وجود دارند (از سردبیر گرفته تا نمایندگان فروش، مدیران بازاریابی، واحد تبلیغات و خریداران کتاب) که در مورد میزان تناسب، جذابیت و اثربخشی عنوان کتاب نظر داده و به آن اهمیت می دهند. اگر از سرویس خود-انتشاری استفاده می کنید، کل تصمیمات مهم مرتبط با روند آماده سازی و چاپ کتاب و از جمله تهیه یک عنوان خوب بطور کامل به عهده شماست، بنابراین دانستن ویژگیهای کلی یک عنوان خوب و درک نحوه انتخاب و خلق عنوانی خوب برای کتاب از اهمیت بالایی برخوردار است.

ویژگی های یک عنوان خوب برای کتاب

در ادامه چند مشخصه متناسب و خوب بودن عنوان بحث می شود و از این بین ویژگی های زیر بحث می شود:

1. کوتاه و موجز باشد
2. خاطره انگیز بوده و در ذهن بماند
3. تقلیدی نباشد و بدیع و خلاقه باشد
4. بیانگر محتوا و حوزه موضوع محتوا باشد
5. زاییده خلاقیت و دانش شما باشد

حال بطور مختصر به هر یک از ویژگی های یک عنوان خوب کتاب می پردازیم

عنوان بایستی کوتاه باشد، اما خیلی کوتاه نباشد

عنوانی کوتاه به راحتی در ذهن جای گرفته و قابل یادآوری است. عنوان های کوتاه خیلی راحت در سرچ موتورهای جستجوگر از قبیل گوگل پیدا می شوند. برای دستیابی به عنوانی که قابل یادآوری بوده و راحت جستجو شود، بایستی عنوان بین دو تا پنج یا شش کلمه باشد، از قبیل مبانی ژنتیک پزشکی، ترجمه الناز پایدار و یا آمار زیستی برای پرستاران، ترجمه محمد ذوالعدل و یا مثلا عنوان دختران بولین، نوشته فیلیپا گرگوری.

عناوین یک کلمه مانند “بودن” و یا عنوان “ترقی” برای نویسندگان مشهوری چون میشل اوباما و استفان کینگ خوب است. اما اگر نام شما هم وزن تان طلا نمی ارزد (هنوز)، عنوانی متشکل از حداقل دو کلمه استفاده کنید. در غیر این صورت کتاب شما و عنوان شما ممکن است در کوهی از نتایج صفحه جستجوی مرورگر وب دفن شود.

گرچه عناوین طولانی تر شانس بهتری برای قرار گرفتن در صدر نتایج صفحات نتایج موتورهای جستجو دارند اما حفظ و یادآوری آن برای خوانندگان سخت تر است. بنابراین یکی از قواعد انتخاب عنوان کتاب کوتاه بودن آن است.

عنوان بایستی خاطره انگیز باشد اما خنده دار یا گمراه کننده نباشد

قواعد انتخاب عنوان کتاب: عنوان اثربخش و مناسب قانع کننده، به یاد ماندنی و دارای تلفظ و گویش آسان است. مثلا فیلیپ کی. دیک عنوان کتاب خود را چنین انتخاب کرده است: آیا اندروئیدی ها در رویای گوسفند برقی هستند؟ یا عنوان مبانی مدیریت پرستاری را در نظر بگیرید که به راحتی در زبان می چرخد و سریعا به ذهن سپرده شده و یادآوری می شود.

عنوان فیلیپ دیک با استفاده از کلمات نامرتبط مخاطب را به چالش می کشد و عنوان مبانی مدیریت پرستاری با استفاده از سه کلمه پر استفاده به مخاطب این شانس را می دهد که سریعا عنوان را به ذهن سپرده و محتوای کتاب را حدس بزند.

عنوان بایستی در عین خاطره انگیز بودن، از نظر فرهنگی قابل قبول باشد و کسی آن را توهین انگیز نداند. عنوان نباید گمراه کننده باشد و همچنین با شرایط روز در توافق باشد. اگر عنوان دو کلمه ای با واژه های خیلی عمومی تهیه شده است، مثلا مبنای مدیریت که خیلی عمومی است، بهتر است با یک زیرعنوان کاملا اختصاصی همراه شود.

عنوان دیگران را تقلید نکند

قواعد انتخاب عنوان کتاب: عنوان منتخب خود را در گوگل جستجو کنید و بررسی کنید که با کدام یک از کلمات و عبارات کلیدی قبلاً منتشر شده و پیشنهادی گوگل ارتباط دارد. اگر عنوانی منحصر به فرد نبود، آن را تغییر دهید. این مسئله بیشتر در مورد کتاب های داستانی مصداق دارد و در مورد کتاب های غیرداستانی کمتر اعمال می شود.

در هر صورت حتی هنگام نگارش عنوان کتاب های تخصصی و دانشگاهی نیز باید به این مسئله توجه داشت. تصور کنید شما کتابی در مورد آناتومی گوش ترجمه یا تدوین کرده اید. اگر اسم کتاب را صرفا آناتومی یا آناتومی بدن بگذارید، مطمئنا در صفحات ۵۰ به بعد جستجوی گوگل و سایر مرورگرها آن را پیدا خواهید کرد.

هرچند عنوان کتاب آناتومی عملی گوش داخلی به راحتی در صفحه اول یا دوم گوگل ظاهر خواهد شد. بدین ترتیب عنوان کتاب نقش بازاریابی خود را بخوبی ایفاء خواهد کرد. همچنین وقتی عنوان کتاب شما به عنوان کتاب های هم موضوع خیلی نزدیک باشد، بسیاری از مشتریان کتاب شما بطور ناخواسته کتاب های دیگر را خرید خواهند کرد.

به عنوان یک قاعده کلی، صرفنظر از حوزه محتوای کتاب و داستانی یا غیرداستانی بودن کتاب، بهتر است عنوانی برای کتاب خود انتخاب کنید که براحتی در موتورهای جستجوگر و سرچ مرورگرها پیدا شود و مخاطب کتاب بتواند راحت به آن دسترسی داشته باشد.

عنوان نباید یادآور خاطرات و فجایع قبلی باشد و مخاطبان را به یاد خاطرات دردناک بیاندازد. برای مثال، اگر کتابی در مورد مراقبت های بهداشتی زلزله ترجمه کرده اید، هرگز نام آن را مراقبت بهداشتی زلزله رودبار یا زلزله بم نگذارید، هرچند ممکن است ارشاد اسلامی عنوان را تایید نکند، در عین حال مبین خاطرات دردناکی برای دیگران است.

توصیفی از محتوای کتاب باشد

عنوان باید به مخاطب سرنخی در مورد محتوای کتاب ارائه دهد. عنوان کتاب می گوید که کتاب در مورد چه چیزی است. در کتاب های غیر داستانی عنوان دقیقا به مخاطب می گوید که چه انتظاری از محتوای کتاب داشته باشد. مثلا کتابی با عنوان “طراحی مبلمان مدرن” دقیقا به مخاطب می گوید که محتوا در مورد طراحی مبلمان است.

اما در مورد کتاب های داستانی چنین نیست. عنوان داستان زمانی مناسب است و هدف خود را انجام داده است که خواننده بتواند از روی عنوان نوع حکایت و داستان محتوای کتاب را حدس بزند. عنوان کتاب بایستی بیانگر ژانر محتوای کتاب نیز باشد تا خواننده بتواند براساس عنوان تشخیص دهد که کتاب کدام ژانر را در دست دارد.

موتور عنوان ساز خود را همیشه سرحال نگهدارید

قواعد انتخاب عنوان کتاب: اگر در انتخاب عنوان برای کتاب خود هنگ کرده اید، سر خود را به دیوار نکوبید و خلاقیت به خرج دهید. تمریناتی وجود دارد که می توان با استفاده از این تمرینات، نکات و حقه ها عنوان خوبی ایجاد کرد. لیستی از تمامی عنوان های احتمالی تهیه کنید و سپس آن ها را پالایش کرده و بهترین عنوان را برای کتاب خود انتخاب کنید.

جریان مغزی (Brainstorming) یکی از روش های مفید برای تهیه عنوان کتاب است. در این روش عنوان های خوب و بد و مناسب و نامناسب، در اصل هر چه به ذهن می آید لیست می شود و سپس بهترین انتخاب می شود. در حین جریان مغزی می توانید از تکنیک های زیر نیز استفاده کنید:

• اشعار و حکایات قدیمی که جزء اموال عمومی محسوب می شوند و صاحب امتیاز ندارند را بررسی کنید. مطالبی که تحت حفاظت قانون حق مولفین و نویسندگان نمی باشد می تواند حاوی عبارات یا سرنخ های مفیدی برای تهیه عنوان کتاب باشد.
• نام مکان یا موقعیت خاصی که در داستان و محتوای کتاب استفاده شده است را در نظر داشته باشید.
• نام شخصیت اصلی کتاب را با کلمات دیگر ترکیب کنید و عناوین بالقوه را لیست کنید. بخصوص اگر کتاب در مورد یا در ادامه کار نویسندگان و شخصیت های سرشناس است.
• محتوای کتاب را جستجو کنید و یک جمله یا عبارت مرتبط و مناسب را برای عنوان کتاب انتخاب کنید.
• شرح مختصر یکی از شخصیت ها یا موضوعات اصلی محتوای کتاب می تواند عنوان خوبی برای کتاب ایجاد کند
• عناوین پر فروش ژانر محتوای کتاب خود را بررسی کنید. می تواند ایده های مفیدی در مورد عنوان کتاب شما ارائه نماید.
• برنامه های عنوان ساز آنلاین در دسترس است. با این برنامه ها بازی کنید و عنوان های پیشنهادی اپلیکیشن آنلاین را در لیست خود اضافه کنید.

حال لیست تهیه شده خود را پالایش کنید و وقتی به پنج یا شش عنوان خوب رسیدید، این عناوین را با دوستان و همکاران خود در میان گذاشته و به صورت دست جمعی در مورد بهترین عنوان از میان این عناوین تصمیم گیری کنید.

خلاصه کلام قواعد انتخاب عنوان کتاب

انتخاب عنوان خوب کتاب همانند انتخاب اسم خوب برای بچه است. اگر عنوان جذاب و با معنا باشد، مخاطب را جذب می کند. علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، فاکتورهای متعدد دیگری روی انتخاب عنوان تاثیر دارد. این عوامل می تواند مربوط به موضوع و حوزه تخصصی محتوا باشد، مربوط به عوامل سیاسی اجتماعی روز باشد و یا مربوط به شهرت و اعتبار خود نویسنده یا مترجم باشد.

مثلا یک مترجم سرشناس و یا یک دانشمند شناخته شده می تواند از اسم خود در ترکیب عنوان کتاب استفاده کند، از قبیل کتاب فیزیولوژی گایتون یا کتاب داخلی و جراحی برونر-سودارث. در این گونه موارد حتی کتاب را با نام نویسنده نام می برند. مثلا در مورد اصول طب داخلی عملا کتاب هاریسون گفته می شود.

چند سال پیش و همزمان با دادگاه های شهردار کرباسچی کتابی وارد بازار شد. عنوان کتاب «جامعه شناسی نخبه کشی» نوشته رضا قلی بود. به فاصله خیلی کوتاهی تا چاپ هفدهم رسید و تیراژ هر چاپ ۵۰۰۰ جلد بود. برای خود من باور کردنی نبود که کتاب جامعه شناسی نخبه کشی را باز کردم و با زندگی نامه امیر کبیر و قائم مقام فراهانی و چندتن دیگر از نخبگان دیگر مواجه شدم که قبلا حتی در کتاب های درسی مدرسه خوانده بودم.

بنابراین بایستی شرایط سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی مملکت در زمان انتشار کتاب را در نظر داشت و در صورت وجود واقعه یا اخبار خیلی مهم، از آن بهره برداری کرد.
اگر کتابی نوشته اید یا ترجمه کرده اید، در انتخاب عنوان مناسب مشکل دارید، خواهان خود-انتشاری هستید، می خواهید از رویالتی استفاده کنید، فرم ثبت سفارش آماده سازی و چاپ کتاب را تکمیل کرده و فایل کتاب را ارسال نمایید. کلیه مراحل آماده سازی و چاپ کتاب را به انتشارات ترجمک بسپارید.